Αν και δε συνηθίζεται, υπάρχουν κάποιες εξαιρετικές περιπτώσεις, στις οποίες ο γονέας που έχει δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο του, είναι προδήλως ακατάλληλος, για να ασκεί το δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο του. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το δικαστήριο προβαίνει σε στάθμιση μεταξύ του δικαιώματος του γονέα να επικοινωνεί με το τέκνο του, με το αν αυτό το δικαίωμα δε βλάπτει την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του τέκνου. Κατωτέρω, ακολουθεί η ανάλυση του συγκεκριμένου ζητήματος και ο τρόπος με τον οποίον αυτό αντιμετωπίζεται, από τα δικαστήρια της χώρας μας σχετικά με την Αφαίρεση δικαιώματος επικοινωνίας.
Αφαίρεση δικαιώματος επικοινωνίας – Άρθρο 1520 ΑΚ
Στο άρθρο 1520 ΑΚ αναφέρεται, πως ο γονέας που για οποιονδήποτε λόγο δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο του, έχει το δικαίωμα να επικοινωνεί προσωπικά με αυτό. Η ρύθμιση της επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το ανήλικο, γίνεται στο συναινετικό διαζύγιο με τη συμφωνία των γονιών και σε περίπτωση διαζυγίου με αντιδικία, η ρύθμιση του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο, γίνεται από το Δικαστήριο.
Το δικαίωμα της επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο, έχει ως σκοπό να συνεχιστεί ο ψυχικός σύνδεσμος γονέα- τέκνου και να αποφευχθεί η αποξένωση από τον γονέα, που δε διαμένει μαζί με το ανήλικο. Ο βασικότερος πυλώνας του οικογενειακού δικαίου, είναι το συμφέρον του τέκνου και για αυτό υπάρχει η πρόνοια από τον νομοθέτη του δικαιώματος επικοινωνίας, ώστε το ανήλικο να έχει στη ζωή του αμφότερους τους γονείς του, εκτός και αν σε εξαιρετικές περιπτώσεις αποδειχθεί πως κάποιος από τους γονείς του τέκνου είναι ολοφάνερα ακατάλληλος, να βρίσκεται σε επικοινωνία με το ανήλικο.
Μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και αν υφίσταται σπουδαίος λόγος λοιπόν, μπορεί να περιοριστεί ή να αφαιρεθεί η δυνατότητα που έχει ο γονιός που δε μένει μαζί με το τέκνο, να επικοινωνει με αυτό. Ζητήματα όπως, για ποιο λόγο οι γονείς του δε ζουν μαζί , ποιος έχει την επιμέλεια του τέκνου, αν ο γονέας που ζητά την επικοινωνία είναι υπεύθυνος για τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης των γονέων ή για τη λύση του γάμου τους είναι νομικά αδιάφορα, για τον καθορισμό της επικοινωνίας του γονέα με το τέκνο του.
Συνεπώς, πλήρης αποκλεισμός του δικαιώματος της προσωπικής επικοινωνίας του γονέα με το ανήλικο τέκνο του, είναι εξαιρετικά σπάνιος και για να αποφασιστεί θα πρέπει να υφίσταται σπουδαίος λόγος και κίνδυνος του ανηλίκου. Αν η ανατροφή του ανηλίκου κινδυνεύει εκ της επικοινωνίας με το γονέα που δε διαμένει μαζί του, το δικαίωμα της επικοινωνίας ρυθμίζεται με τις αναγκαίες προφυλάξεις, ώστε το ανήλικο τέκνο να μη διατρέχει κίνδυνο κατά την επικοινωνία. Τέτοιες προφυλάξεις κατά την επικοινωνία, είναι αυτές που ρυθμίζουν τον τόπο, τον τρόπο και τον χρόνο άσκησης του δικαιώματος επικοινωνίας.
Συνηθίζεται μάλιστα σε περίπτωση που κρίνεται πως είναι για το συμφέρον του τέκνου, να ορίζεται πως η επικοινωνία του με το γονέα που δε διαμένει μαζί του, θα γίνεται με τη παρουσία στενών συγγενών του ανηλίκου. Το δικαστήριο δύναται να εκδώσει απόφαση περί αποκλεισμού του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το τέκνο, αν αυτό κριθεί αναγκαίο για το συμφέρον του τέκνου. Κάτι τέτοιο συμβαίνει, σε καταστάσεις εξαιρετικά ακραίες ή σε περιπτώσεις που η άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας γίνεται καταχρηστικά. Το συγκεκριμένο μέτρο, που μπορεί να επιβληθεί από το δικαστήριο, επιδέχεται μεταρρύθμιση σε περίπτωση που μελλοντικώς αλλάξουν οι λόγοι, για τους οποίους επιβλήθηκε. Οι δικηγόροι για διαζύγια θα παραθέσουν ολοκληρωμένη ανάλυση ανά περίπτωση.
Επισημαίνεται πως, το συμφέρον του τέκνου είναι στο απόλυτο επίκεντρο του νομοθέτη στο οικογενειακό δίκαιο. Η συγκεκριμένη έννοια, είναι μια αόριστη νομική έννοια και γενική ρήτρα και η εξειδίκευση της γίνεται, ανάλογα με τις συνθήκες της εκάστοτε περίπτωσης. Ο τρόπος με τον οποίον η αόριστη αυτή έννοια συγκεκριμενοποιείται στην υπό κρίση κάθε φορά περίπτωση από το δικαστήριο, βασίζεται στους κανόνες της λογικής, στα διδάγματα της κοινής πείρας, στα πορίσματα της εξελικτικής ψυχολογίας και της παιδοψυχιατρικής. Παράγοντες όπως η προσωπικότητα, η παιδαγωγική καταλληλότητα του κάθε γονέα, οι συνθήκες κατοικίας και η οικονομική κατάσταση, συνεκτιμώνται από το δικαστήριο. Εκ των αναφερθέντων λοιπόν προκύπτει πως, το συμφέρον του ανήλικου τέκνου εξειδικεύεται σύμφωνα με τις περιστάσεις που έχουν διαμορφωθεί στη συγκεκριμένη οικογένεια, στο συγκεκριμένο ανήλικο τέκνο και όχι γενικά και αόριστα.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο όταν είναι επιβεβλημένο για το συμφέρον του ανήλικου τέκνου αφαιρείται το δικαίωμα της επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο. Τονίζεται πως, η αφαίρεση του δικαιώματος επικοινωνίας του γονέα που δε διαμένει με το ανήλικο τέκνο, γίνεται μόνο όταν αυτός κρίνεται ολοφάνερα ακατάλληλος να επικοινωνεί με το ανήλικο τέκνο και συνιστά με αντικειμενικά κριτήρια, πρότυπο προς αποφυγή και εντελώς ακατάλληλος να έρχεται σε επαφή με το ανήλικο τέκνο. Το δικαστήριο σεβόμενο το δικαίωμα του γονέα να επικοινωνεί με το τέκνο του, θα εξαντλήσει κάθε περιθώριο ώστε να υφίσταται το δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο, ρυθμίζοντας την επικοινωνία με όλα τα κατάλληλα μέτρα για την ασφάλεια και το συμφέρον του ανήλικου τέκνου.
Σε περίπτωση όμως που, η επικοινωνία είναι αντίθετη προς το συμφέρον του ανήλικου τέκνου, τότε θα αφαιρεθεί από το δικαστήριο το δικαίωμα επικοινωνίας με το ανήλικο τέκνο του γονέα που δε διαμένει μαζί με αυτό, διατηρώντας όμως ο γονέας που δεν επικοινωνεί με το τέκνο του, τη δυνατότητα να μεταρρυθμίσει την απόφαση περί αποκλεισμού της επικοινωνίας, αν έχουν μεταβληθεί οι περιστάσεις που οδήγησαν το δικαστήριο σε αφαίρεση του δικαιώματος του, για επικοινωνία με το ανήλικο τέκνο του.