Δεν υπογράφει το διαζύγιο; Σε περίπτωση που ο ένας από τους συζύγους δε θέλει να υπογράψει συναινετικό διαζύγιο για τους δικούς του λόγους, ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα στο σύζυγο που θέλει να λύσει το γάμο του, που είναι για αυτόν δυσλειτουργικός και να συνεχίσει τη ζωή του, με τη θεσμοθέτηση του αμάχητου τεκμήριου της διετούς διάστασης, που οδηγεί στο γνωστό <<αυτόματο διαζύγιο>>.
Κατά το άρθρο 1439 παρ.3 ΑΚ επισημαίνεται πως:<<εφόσον οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς από δύο τουλάχιστον χρόνια, ο κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο μπορεί να ζητηθεί, έστω και αν ο λόγος του κλονισμού αφορά το πρόσωπο του ενάγοντος. Η συμπλήρωση του χρόνου διάστασης, υπολογίζεται κατά το χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν, ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων>>. Από το αναφερθέν άρθρο, επήλθε η καθιέρωση του συστήματος του αντικειμενικού κλονισμού του γάμου, από το πραγματικό γεγονός της διετούς διαστάσεως, τεκμαίρεται πλέον αμάχητα ο κλονισμός του γάμου.
Πιο αναλυτικά, μετά από τη συμπλήρωση τουλάχιστον δύο ετών διάστασης, δεν απαιτείται να αποδειχθεί ο αντικειμενικός κλονισμός του γάμου, αφού τεκμαίρεται αμάχητα και το δικαστήριο πραγματοποιεί τη λύση του γάμου, αφού φυσικά πριν διαπιστώσει τη πρόθεση για διάσταση, τη βούληση δηλαδή των συζύγων να μη βρίσκονται σε έγγαμη συμβίωση. Ο εναγόμενος δηλαδή, δε μπορεί να ανταποδείξει πως ο γάμος δε κλονίστηκε ισχυρά, παρά τη πάροδο τουλάχιστον δύο ετών διαστάσεως.
Τι συνιστά όμως νομικά διάσταση;
Η φυσική και ψυχική απομάκρυνση μεταξύ των συζύγων, με τη πρόθεση τους να μην υπάρχει μεταξύ τους κοινωνία βίου, είναι ο ορισμός της διάστασης. Αρκετές είναι οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί για την έννοια της διάστασης, οι οποίες απασχολούν τους ερευνητές του δικαίου. Τα δικαστήρια ωστόσο εστιάζουν κυρίως στη ψυχική απομάκρυνση των συζύγων, αφού το πως νιώθουν και ποιες είναι οι προθέσεις τους για συνύπαρξη, αποτελούν τους καθοριστικούς παράγοντες για το αν υφίσταται διάσταση μεταξύ τους ή όχι.
Το χρονικό σημείο που αποτελεί την αφετηρία για την έναρξη της διετούς διάστασης, είναι αυτό κατά το οποίο, εκδηλώθηκε το βουλητικό στοιχείο της διάστασης, που είναι το πλέον κρίσιμο για τη διαπίστωση της διάστασης. Ακόμα λοιπόν και αν η συνοίκηση συνεχίζεται, αν δεν υπάρχει η πρόθεση των συζύγων για έγγαμη σχέση, η έναρξη της διάστασης προσδιορίζεται χρονικά από το συγκεκριμένο σημείο. Μάλιστα, σε περίπτωση που δεν υφίσταται αμφισβήτηση από τον εναγόμενο σύζυγο, για το συνεχές της διετούς διάστασης, ο εναγόμενος σύζυγος δε δικαιούται να ασκήσει έφεση για τη μεταρρύθμιση της αιτιολογίας της απόφασης, ως προς το ακριβές χρονικό διάστημα έναρξης της διετούς διαστάσεως, καθώς δεν έχει έννομο συμφέρον.
Πότε όμως συμπληρώνεται νομικά η διετία της διαστάσεως;
Η διετής διάσταση, θα πρέπει να έχει συμπληρωθεί μέχρι το χρόνο συζήτησης της αγωγής, κατά τη τρέχουσα νομοθεσία. Ωστόσο,από το άρθρο 1439 παρ.3 εδ.β΄, προκύπτει πως δε τίθεται σε εφαρμογή το αμάχητο τεκμήριο, αν δεν υφίσταται διάσταση κατά το χρόνο της συζήτησης της αγωγής, παρά τη συμπλήρωση δύο ετών διάστασης. Σε περίπτωση που υπάρχει διακοπή της διάστασης των συζύγων, το χρονικό διάστημα της διακοπής δεν υπολογίζεται στο χρόνο μιας νέας διάστασης που θα ακολουθήσει, ακόμη και αν υπερβαίνει τη διετία, το διάστημα των περισσότερων διακοπών που προηγήθηκαν. Σημαντικό είναι να λεχθεί πως, οι μικρές διακοπές της διάστασης ως προσπάθεια για την αποκατάσταση της συζυγικής σχέσης, δεν υπολογίζονται.
Ποιο είναι το περιεχόμενο της αγωγής διαζυγίου, λόγω διετούς διάστασης;
Θα πρέπει σύμφωνα με το άρθρο 1439 παρ.3 ΑΚ η αγωγή να περιέχει, το γεγονός της συνεχούς διετούς διάστασης των συζύγων, με ειδικότερη αναφορά στον χρόνο έναρξης της διάστασης, ώστε να αποδεικνύεται πως συμπληρώθηκαν δύο χρόνια τα οποία υπολογίζονται αναδρομικά από το χρόνο συζήτησης της αγωγής στο ακροατήριο. Μάλιστα, στο δικόγραφο της αγωγής δεν είναι απαραίτητο να εξειδικευθεί ο νομικός όρος διάσταση, δε χρειάζεται δηλαδή να επισημανθεί πως υπάρχει θέληση των συζύγων που βρίσκονται σε διάσταση να απέχουν από την έγγαμη σχέση, καθώς ως διάσταση ορίζεται η φυσική αλλά και η ψυχική αποξένωση των συζύγων, με τη θέληση να μην έχουν πια μεταξύ τους κοινωνία βίου. Επίσης, ο ενάγων δεν είναι απαραίτητο να αποδείξει πως έχει επέλθει σοβαρός κλονισμός του γάμου από τη διετή διάσταση, αφού με τη διάσταση και τη παρέλευση της διετίας σύμφωνα με το άρθρο 1439 ΑΚ, ο ισχυρός κλονισμός τεκμαίρεται αμάχητα και η εξακολούθηση του γάμου θεωρείται βάσιμα αφόρητη για τον ενάγοντα.
Αναμφίβολα, το διαζύγιο λόγω διάστασης που υπερβαίνει τουλάχιστον τα δύο έτη ή αλλιώς αυτόματο διαζύγιο, συνιστά μια διαδικασία με ηπιότερη αντιπαράθεση και λιγότερη δικαστηριακή σφοδρότητα, αφού το αμάχητο τεκμήριο λειτουργεί με τρόπο αποσβεστικό, δίνοντας τη δυνατότητα στον ενάγοντα να λύσει το γάμο του, που έχει πλέον χάσει τον χαρακτήρα της συμβίωσης και συνιστά μια παθογενή νομική και όχι ουσιαστική σχέση, από την οποία θέλει πια να απεμπλακεί και να συνεχίσει τη ζωή του, μακριά από τα νομικά δεσμά του παρελθόντος. Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως το αυτόματο διαζύγιο αποτελεί μια γρήγορη διαδικασία. Αντίθετα, ακολουθείται η δικαστηριακή διαδικασία κανονικά με κατάθεση αγωγής, επίδοση αγωγής στον εναγόμενο και συζήτηση της αγωγής σε δικάσιμο μήνες μετά τη κατάθεσή της. Συνεπώς, δε θα πρέπει να παρασυρθείτε από τον όρο αυτόματο διαζύγιο, αφού έχει μεν μικρότερο βαθμό δυσκολίας, αλλά η απόφαση διαζυγίου δεν εκδίδεται άμεσα και πραγματοποιείται δικάσιμος κανονικά.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, αν ο σύζυγος δεν υπογράφει το διαζύγιο για οποιονδήποτε λόγο, ο νόμος δίνει τη δυνατότητα να λυθεί ο γάμος αν η διάσταση μεταξύ του ζεύγους υπερβαίνει τα δύο έτη. Η διαδικασία αυτή που αποκαλείται ευρέως <<αυτόματο Διαζύγιο>>, δεν είναι γρήγορη αλλά ακολουθεί πορεία δικαστηριακή. Αν όμως, αποδειχθεί η πάροδος δύο ετών διάστασης, τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός του γάμου και δε χρειάζεται να αποδειχθεί.