Αποποίηση Κληρονομιάς. Μετά από το λυπηρό γεγονός του θανάτου του κληρονομούμενου, θα πρέπει να γίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα οι αναγκαίες ενέργειες, που σχετίζονται με τη κληρονομιά, ώστε να τακτοποιηθούν τα αναγκαία ζητήματα και να μη συμβούν λάθη, που μπορεί να δημιουργήσουν στον κληρονομούμενο σοβαρά οικονομικά προβλήματα, λόγω μη τήρησης των νόμιμων προθεσμιών όπως θα έπρεπε. Παρέχεται λοιπόν εκ του νόμου η δυνατότητα στον κληρονόμο, είτε να προβεί σε αποποίηση της κληρονομιάς και να μη κινδυνεύει από τυχόν χρέη αυτής, είτε να προβεί σε αποδοχή της κληρονομιάς, είτε να αποδεχτεί τη κληρονομιά με το ευεργέτημα της απογραφής, που αν και είναι μια διαδικασία που έχει σχετικά αυξημένο κόστος, μπορεί να αποτελέσει <<σανίδα σωτηρίας>> για τον κληρονόμο, αφού αυτός δε θα ενέχεται με τη προσωπική του περιουσία για τυχόν χρέη της κληρονομιάς.
Τι προβλέπει όμως ο νόμος για την αποποίηση της κληρονομιάς;
Αν η κληρονομιά έχει χρέη που υπερβαίνουν το ενεργητικό της και ο κληρονόμος δεν έχει συμφέρον να την αποδεχθεί, παρέχεται εκ του νόμου η δυνατότητα στον κληρονόμο να αποποιηθεί εν συνόλω τη κληρονομιά. Ως αποποίηση κληρονομίας ορίζεται, η δήλωση του προσωρινού κληρονόμου στο Ειρηνοδικείο, πως δεν επιθυμεί να γίνει οριστικός κληρονόμος. Η προθεσμία που έχει στη διάθεση του ο κληρονόμος να αποποιηθεί τη κληρονομιά, είναι 4 μήνες από τη στιγμή που πληροφορήθηκε πως είναι προσωρινός κληρονόμος, λόγω διαθήκης ή κληρονομικής διαδοχής. Η προθεσμία αυτή φτάνει το 1 έτος, αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία του κατοικία στο εξωτερικό ή αν ο προσωρινός κληρονόμος αντιλήφθηκε πως είναι κληρονόμος, όταν εκείνος διέμενε στο εξωτερικό.
Κατά το άρθρο 1847 ΑΚ, – Ο κληρονόμος δύναται να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, που ξεκινά, από τότε που αντιλήφθηκε την επαγωγή και το λόγο της. Στην επαγωγή από διαθήκη, η προθεσμία δε ξεκινά πριν από τη δημοσίευση της διαθήκης. Σε περίπτωση που ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος αντιλήφθηκε την επαγωγή όταν διέμενε στο εξωτερικό, η προθεσμία παρατείνεται στο 1 έτος. Η προθεσμία αναστέλλεται από τους ίδιους λόγους, για τους οποίους αναστέλλεται και η παραγραφή.
Διαδικασία της αποποιήσεως κληρονομιάς
Ο κανόνας είναι πως από το χρόνο θανάτου του κληρονομούμενου, αρχίζουν να μετρούν οι ανωτέρω προθεσμίες, εκτός και αν ο θάνατος δεν περιήλθε σύντομα στη γνώση του κληρονόμου. Η διαδικασία της αποποιήσεως κληρονομιάς, γίνεται με δήλωση στο γραμματέα του Ειρηνοδικείου, του τόπου όπου είχε τη κατοικία του ο κληρονομούμενος. Αν η αποποίηση κληρονομιάς πραγματοποιηθεί με αντιπρόσωπο, είναι απαραίτητο αυτός να είναι εφοδιασμένος, με ειδική πληρεξουσιότητα με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Σε περίπτωση που παρέλθει η νόμιμη προθεσμία για αποποίηση, θεωρείται πως η κληρονομιά έχει γίνει δεκτή. Οι αποποιήσεις που γίνονται εκπρόθεσμα είναι άκυρες. Αν ο κληρονόμος αποποιηθεί τη κληρονομιά, για τον νόμο είναι σαν να μην υπήρξε και τη θέση του καταλαμβάνει εκείνος που θα είχε κληθεί, αν αυτός που αποποιήθηκε δε ζούσε όταν πέθανε ο κληρονομούμενος.
Το δικαίωμα αποποιήσεως όμως το έχουν και τα τέκνα του κληρονόμου που αποποιήθηκε, τα οποία αν είναι ανήλικα για να αποποιηθούν χρειάζεται να λάβει το πρόσωπο που έχει την επιμέλεια τους άδεια από το δικαστήριο. Επισημαίνεται πως τα ανήλικα τέκνα κληρονομούν με το ευεργέτημα της απογραφής, δηλαδή δεν έχουν ευθύνη με τη προσωπική τους περιουσία για τυχόν χρέη της κληρονομιάς. Ωστόσο, θα πρέπει μέσω των γονέων τους να προβούν σε απογραφή της κληρονομιάς, εντός ενός έτους από την ενηλικίωση τους, ειδάλλως χάνουν το ευεργέτημα της απογραφής.
Επισημαίνεται όμως, πως τρέχει και κατά ανηλίκου η προθεσμία αποποίησης της κληρονομιάς και αν αυτή παρέλθει άπρακτη, ο ανήλικος γίνεται κληρονόμος. Οφείλουν λοιπόν οι γονείς του ανηλίκου που έχουν την επιμέλεια του, να βρίσκονται σε επιφυλακή ώστε να μη συμβούν μοιραία λάθη και να μη χαθούν οι προθεσμίες. Άλλωστε η νομολογία, δηλαδή οι δικαστηριακές αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων, έχει καταλήξει πως τα γεγονότα της γνώσης της επαγωγής και του λόγου αυτής, ερευνώνται στο πρόσωπο των γονέων του ανηλίκου δηλαδή των νόμιμων αντιπροσώπων του. Η προθεσμία λοιπόν για αποποίηση τρέχει και για τους ανήλικους, αφού ο νόμος θεωρεί πως οι γονείς του γνώριζαν τον θάνατο του κληρονομούμενου και θα έπρεπε να έχουν μεριμνήσει για το ανήλικο τέκνο τους.
Τα ανήλικα τέκνα, δεν επιτρέπεται αυτοπρόσωπα να αποποιηθούν τη κληρονομιά που τους έχει επαχθεί, αφού κατά το άρθρο 128 ΑΚ δεν έχουν δικαιοπρακτική ικανότητα. Είναι υποχρεωτικό οι γονείς των ανήλικων τέκνων, να έχουν λάβει την άδεια του δικαστηρίου ώστε να μπορέσουν να αποποιηθούν τη κληρονομιά για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους ή για να παραιτηθούν από το τη νόμιμη μοίρα κληρονομιάς, που επάγεται στον ανήλικο. Συνεπώς, οι γονείς χρειάζονται δικαστική άδεια για οποιαδήποτε δικαιοπραξία αφορά το ανήλικο τέκνο τους.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, είναι ιδιαιτέρως σύντομες οι προθεσμίες για την αποποίηση κληρονομιάς ως αναφέρθηκε. Οι γονείς θα πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή και να ασκούν μετά από δικαστική άδεια τα δικαιώματα των ανήλικων παιδιών τους, που έχουν σχέση με το κληρονομικό τους δικαίωμα, με μοναδικό σκοπό το συμφέρον και τη προστασία των τέκνων τους. Σε περίπτωση που τα αναφερθέντα χρονικά διαστήματα παρέλθουν άπρακτα και ο κληρονόμος δεν αποποιηθεί, καθίσταται από προσωρινός κληρονόμος οριστικός και ευθύνεται και με τη προσωπική του περιουσία για τα χρέη της κληρονομιάς. Η αποδοχή που γίνεται με το ευεργέτημα της απογραφής, αν και έχει υψηλότερο κόστος μπορεί να λειτουργήσει ως ασφάλεια για τον κληρονόμο, για να παύσει να ευθύνεται και με τη προσωπική του περιουσία, σε περίπτωση που η κληρονομιά έχει χρέη.