Νόμος 4800/2021: Νέες Αλλαγές στην Επιμέλεια των Τέκνων στην Ελλάδα
Ο νόμος 4800/2021, που ψηφίστηκε στις 21 Μαΐου 2021, έφερε σημαντικές τροποποιήσεις στο οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας, ειδικά όσον αφορά την επιμέλεια των τέκνων σε περιπτώσεις διακοπής της συμβίωσης των γονέων. Ο νόμος αυτός καθιερώνει τη συνεπιμέλεια, δηλαδή την κοινή επιμέλεια από αμφότερους τους γονείς, ως τον κανονικό κανόνα. Αυτή η αλλαγή στοχεύει να διασφαλίσει την ισότητα των γονέων στην ανατροφή των παιδιών τους και να προάγει το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, όταν οι γονείς διακόπτουν τη συμβίωσή τους, η επιμέλεια του παιδιού ανατίθεται και στους δύο γονείς από κοινού, εκτός αν το δικαστήριο κρίνει ότι αυτό δεν είναι προς το συμφέρον του παιδιού.
Η επιμέλεια περιλαμβάνει την καθημερινή φροντίδα, την εκπαίδευση και τις καθημερινές ανάγκες του παιδιού, ενώ η γονική μέριμνα αφορά τις σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή του, όπως η επιλογή σχολείου, θρησκείας και ονόματος.
Κατά την απόφαση του δικαστηρίου, λαμβάνονται υπόψη διάφοροι παράγοντες που αφορούν το συμφέρον του παιδιού, όπως:
- Η φυσική, ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του παιδιού.
- Η σχέση του παιδιού με τους γονείς του.
- Οι συνθήκες διαβίωσης του παιδιού.
- Οι ικανότητες των γονέων να φροντίσουν το παιδί.
Μετά τις αλλαγές του νόμου 4800/2021, η συνεπιμέλεια αποτελεί την πιο συνηθισμένη πρακτική στην Ελλάδα. Ο πατέρας έχει το δικαίωμα να συμμετέχει στην επιμέλεια του παιδιού του, εφόσον αυτό κρίνεται προς το συμφέρον του παιδιού.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει ότι η επιμέλεια πρέπει να δοθεί αποκλειστικά στον πατέρα, κυρίως όταν:
- Ο πατέρας είναι ο μόνος γονέας που είναι διαθέσιμος να φροντίσει το παιδί.
- Η μητέρα είναι ανίκανη να φροντίσει το παιδί λόγω σωματικής ή ψυχικής ασθένειας.
- Η μητέρα έχει κακοποιητική συμπεριφορά απέναντι στο παιδί.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η επιμέλεια του παιδιού στον πατέρα είναι ένα περίπλοκο ζήτημα που κρίνεται από το δικαστήριο βάσει των ειδικών συνθηκών κάθε περίπτωσης. Ο πατέρας που επιθυμεί να αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού πρέπει να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία στο δικαστήριο που να αποδεικνύουν ότι αυτό είναι προς το συμφέρον του παιδιού.
Βασικές Αλλαγές
Συνεπιμέλεια
Σύμφωνα με τον νέο νόμο, η επιμέλεια των παιδιών ανήκει εξίσου και στους δύο γονείς. Αυτό σημαίνει ότι τόσο ο πατέρας όσο και η μητέρα έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις στην ανατροφή, εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση του παιδιού. Η συνεπιμέλεια απαιτεί από τους γονείς να λαμβάνουν από κοινού αποφάσεις για σημαντικά θέματα που αφορούν το παιδί, όπως η εκπαίδευση, η υγεία και η θρησκεία του.
Κοινή Λήψη Αποφάσεων
Η συνεπιμέλεια προϋποθέτει μια διαδικασία λήψης κοινών αποφάσεων, η οποία περιλαμβάνει τη συνεργασία και τη συμφωνία των γονέων σε σημαντικά ζητήματα που αφορούν το παιδί. Σε περιπτώσεις διαφωνίας, οι γονείς μπορούν να προσφύγουν στα οικογενειακά δικαστήρια για επίλυση των διαφορών.
Επαφή και Επικοινωνία με το Παιδί
Ο νέος νόμος ενισχύει επίσης την επαφή και επικοινωνία του παιδιού με τον γονέα με τον οποίο δεν διαμένει. Η τακτική επαφή και επικοινωνία είναι κρίσιμη για την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Αν οι γονείς δεν μπορούν να συμφωνήσουν, το δικαστήριο μπορεί να καθορίσει συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την επαφή.
Οικονομικές Υποχρεώσεις
Η συνεπιμέλεια δεν αναιρεί τις οικονομικές υποχρεώσεις των γονέων προς το παιδί. Κάθε γονέας πρέπει να συμβάλλει στις ανάγκες του παιδιού ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες. Ο νόμος καθορίζει τον τρόπο υπολογισμού των αναγκαίων δαπανών και την κατανομή τους μεταξύ των γονέων.
Πλεονεκτήματα της Συνεπιμέλειας
Η συνεπιμέλεια έχει πολλαπλά οφέλη για παιδιά και γονείς:
Ψυχολογική Σταθερότητα: Τα παιδιά διατηρούν επαφή και με τους δύο γονείς, γεγονός που ενισχύει την ψυχολογική τους σταθερότητα και ασφάλεια. Εξισορρόπηση Ρόλων: Οι γονείς μοιράζονται τις ευθύνες και τις χαρές της ανατροφής των παιδιών, προωθώντας την ισότητα των φύλων στην οικογενειακή ζωή. Μείωση Συγκρούσεων: Η ανάγκη για συνεχή επικοινωνία και συνεργασία μπορεί να μειώσει τις συγκρούσεις και τις εντάσεις μεταξύ των γονέων.
Προκλήσεις και Αντιδράσεις
Παρά τα πλεονεκτήματα της συνεπιμέλειας, η εφαρμογή της μπορεί να παρουσιάσει δυσκολίες. Κάποιοι γονείς ενδέχεται να δυσκολευτούν να συνεργαστούν αποτελεσματικά, ειδικά αν υπάρχουν έντονες διαφωνίες ή συγκρούσεις μεταξύ τους. Οι αντιδράσεις προς τον νέο νόμο αναδεικνύουν την ανάγκη για επαρκή υποστήριξη και καθοδήγηση των γονέων ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της συνεπιμέλειας.
Κριτήρια για την Ανάθεση της Επιμέλειας
Ο νέος νόμος προβλέπει ότι ο δικαστής πρέπει να λάβει υπόψη του ορισμένα βασικά κριτήρια κατά την ανάθεση της επιμέλειας των παιδιών:
- Το συμφέρον του παιδιού: Αποτελεί τον πιο σημαντικό παράγοντα για το δικαστήριο.
- Προσωπικότητα και ικανότητες των γονέων: Περιλαμβάνει την ωριμότητα και την ικανότητα των γονέων να μεγαλώσουν και να εκπαιδεύσουν το παιδί.
- Σχέσεις γονέων και παιδιού: Η ποιότητα των σχέσεων που διατηρούν οι γονείς με το παιδί.
- Συνθήκες διαβίωσης: Οι συνθήκες διαβίωσης τόσο των γονέων όσο και του παιδιού.
- Ανάγκες του παιδιού: Ειδικότερα, αν το παιδί έχει αναπηρία ή ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.
Διαδικασία Ανάθεσης της Επιμέλειας
Η διαδικασία ξεκινά όταν ένας ή και οι δύο γονείς υποβάλουν αίτηση στο αρμόδιο δικαστήριο. Η αίτηση πρέπει να περιλαμβάνει:
- Στοιχεία των γονέων και του παιδιού: Ονοματεπώνυμα, διευθύνσεις, κ.λπ.
- Αίτημα του αιτούντα γονέα: Τι ζητάει ο γονέας που υποβάλλει την αίτηση.
- Επιχειρήματα του αιτούντα γονέα: Οι λόγοι για τους οποίους το αίτημα εξυπηρετεί το συμφέρον του παιδιού.
Μετά την υποβολή της αίτησης, το δικαστήριο:
- Εξετάζει τα στοιχεία: Αναλύει τα δεδομένα που έχουν υποβληθεί.
- Καλεί τους γονείς σε συζήτηση: Οι γονείς έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις απόψεις τους και να απαντήσουν σε ερωτήσεις του δικαστηρίου.
Η τελική απόφαση για την επιμέλεια λαμβάνεται εντός έξι μηνών από την υποβολή της αίτησης.
Συμπέρασμα
Ο νόμος 4800/2021 φέρνει σημαντικές αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο της Ελλάδας, προωθώντας τη συνεπιμέλεια ως βασικό μοντέλο για την επιμέλεια των παιδιών όταν οι γονείς δεν ζουν μαζί. Παρά τις προκλήσεις που μπορεί να προκύψουν, η συνεπιμέλεια έχει τη δυνατότητα να προσφέρει σημαντικά οφέλη για την ψυχολογική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, προωθώντας παράλληλα την ισότητα των γονέων στην ανατροφή τους.