Εξώδικο για προσβολή προσωπικότητας. Σε περίπτωση που κάποιος είναι αποδέκτης προσβολής προσωπικότητας και ως εκ τούτου θίγεται, η αποστολή ενός εξωδίκου είναι μία χρήσιμη και ουσιαστική ενέργεια στην οποία θα πρέπει να προβεί, προκειμένου να προειδοποιήσει το πρόσωπο που προβαίνει σε προσβολή προσωπικότητας σε βάρος του, να παύσει αυτή τη συμπεριφορά η να αποκαταστήσει την προσβολή της προσωπικότητας, με τους τρόπους που θα του επιδεικνύει το εξώδικο. Ουσιαστικά το εξώδικο αποτελεί σε αρκετές περιπτώσεις, μία ύστατη προειδοποίηση πριν την δικαστηριακή διαμάχη και μερικές φορές, έχει ως αποτέλεσμα ο υπαίτιος να συνετιστεί.
Τι προβλέπει όμως ο νόμος, ήτοι ο Αστικός μας κώδικας για την προσβολή της προσωπικότητας;
Στο άρθρο 57 ΑΚ αναφέρεται πως,<< όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του, έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον, αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται>>. Στο άρθρο 59 του Αστικού Κώδικα αναφέρεται πως <<στις περιπτώσεις των άρθρων 57 και 58 το δικαστήριο με απόφασή του ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί και ειδικότερα να υποχρεώσει τον υπαίτιο σε πληρωμή χρηματικού ποσού, σε δημοσίευμα ή σε οτιδήποτε άλλο επιβάλλεται από τις περιστάσεις>>.
Τι περιλαμβάνεται στην έννοια της προσωπικότητας που προστατεύεται από τον Αστικό μας κώδικα σε πληθώρα διατάξεων;
Στη προσωπικότητα του ανθρώπου εντάσσεται, κάθε στοιχείο που αποτελεί τη σωματική, ψυχική, πνευματική και κοινωνική ατομικότητα του ανθρώπου. Το δικαίωμα στη προσωπικότητα είναι απόλυτο, καθώς αναπτύσσει την ενέργειά του ενάντια σε κάθε τρίτο προβολέα. Επίσης είναι ακατάσχετο, απολύτως προσωπικό ακληρονόμητο, ενιαίο, αυτοτελές και δημόσιας τάξης.
Ποια είναι τα κυριότερα αγαθά που εμπίπτουν την προστασία του άρθρου 57 ΑΚ περί προσβολής προσωπικότητας;
Αν και τα αγαθά που συνθέτουν το δικαίωμα της προσωπικότητας είναι πάρα πολλά και είναι δύσκολο να αναγραφούν όλα στο παρόν άρθρο, τα σημαντικότερα από αυτά είναι τα ακόλουθα: 1) τα σωματικά αγαθά όπως είναι η ζωή, η υγεία, η σωματική ακεραιότητα, 2) τα ψυχικά αγαθά όπως είναι συναισθηματική σταθερότητα και η ψυχική υγεία, 3) η τιμή του ανθρώπου, που αποτελεί την αντίληψη της εκτίμησης που έχουν οι άλλοι για αυτόν, 4) η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, 5) η αναπαράσταση της ζωής του ανθρώπου, της εικόνας και της φωνής του και 6) το άσυλο της κατοικίας που τυγχάνει συνταγματικής κατοχύρωσης. Η συγκεκριμένη απαρίθμηση είναι ενδεικτική και όχι περιοριστική.
Για να συντρέχει η εφαρμογή του άρθρου 57 του Αστικού Κώδικα, περί προσβολής της προσωπικότητας, θα πρέπει να υφίστανται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: 1) να υπάρχει προσβολή, 2) η προσβολή να είναι παράνομη, 3) η προσβολή να είναι από τρίτο πρόσωπο και 4) να υπάρχει πταίσμα του προβολέα, ειδικότερα στις περιπτώσεις επιδίκασης χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, εξαιτίας της παράνομης προσβολής προσωπικότητας. Σύμφωνα μάλιστα με το άρθρο 914 του Αστικού Κώδικα περί αδικοπραξίας, << όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει>>. Ακόμη, σύμφωνα με το άρθρο 232 Α.Κ, σε περίπτωση αδικοπραξίας, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του αποζημίωση για ηθική βλάβη, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημιά. Συνηθέστερες περιπτώσεις που επιδικάζεται ηθική βλάβη είναι οι περιπτώσεις προσβολής της τιμής, της άγνοιας, της υγείας ή της ελευθερίας κάποιου.
Οι αξιώσεις που έχει κάποιος λόγω προσβολής του δικαιώματος της προσωπικότητάς του, είναι οι ακόλουθες: 1) αξίωση για άρση της προσβολής, σύμφωνα με το άρθρο 57 παράγραφος 1 εδάφιο α΄ του Αστικού Κώδικα. Η προσβολή για να αρθεί θα πρέπει να είναι παράνομη και υφιστάμενη. Σε αυτή τη περίπτωση, αίτημα της αγωγής είναι η επαναφορά στην προγενέστερη κατάσταση, πριν από την προσβολή, 2) η αξίωση για παράλειψη της προσβολής στο μέλλον, σύμφωνα με το άρθρο 57 παράγραφος 1 εδάφιο Α του Αστικού Κώδικα. Οι προϋποθέσεις για τη συγκεκριμένη αξίωση, είναι η προηγούμενη προσβολή να είναι παράνομη και να υπάρχει βάσιμος κίνδυνος επανάληψης στο μέλλον, 3) αξίωση για αποζημίωση, σύμφωνα με το άρθρο 57 παράγραφος 2 του Αστικού Κώδικα. Για τη συγκεκριμένη αξίωση, θα πρέπει να συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας, δηλαδή να πρόκειται για ανθρώπινη πράξη ή παράλειψη, να υπάρχει παρανομία, υπαιτιότητα, ζημιά και ο αναγκαίος αιτιώδης σύνδεσμος. Η αξίωση για καταβολή αποζημίωσης έχει πενταετή παραγραφή, ενώ υπάρχει και η ειδική περίπτωση της αξίωσης αποζημίωσης από προσβολή της προσωπικότητας του άρθρου 920 AK, 4) αξίωση για ικανοποίηση ηθικής βλάβης, η οποία είναι βλάβη μη περιουσιακή και λειτουργεί ως αποκατάσταση, για τον ψυχικό πόνο που αισθάνθηκε ο δέκτης της προσβολής, εξαιτίας της προσβολής της προσωπικότητάς του.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας η αποστολή ενός εξωδίκου με δικαστικό επιμελητή, σε περίπτωση που κάποιος δέχτηκε προσβολή της προσωπικότητάς του, σε αρκετές περιπτώσεις είναι μία ορθή ενέργεια, προκειμένου να προειδοποιήσει το δράστη για τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν και να τον συνετίσει. Ακόμη σε τέτοιες περιπτώσεις ένα εξώδικο, μπορεί να θέσει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει ο υπαίτιος να ενεργήσει, προκειμένου να μειώσει τις συνέπειες που προκάλεσε στον αποδέκτη των ενεργειών προσβολής της προσωπικότητας. Άλλωστε, όπως αναλύσαμε το δικαίωμα στην προσωπικότητα, είναι το σημαντικότερο ανθρώπινο δικαίωμα και προστατεύεται εκτενέστατα από τον αστικό μας κώδικα.