Στο άρθρο 330 Π.Κ. προβλέπεται το αδίκημα της παράνομης βίας, το οποίο αναμφίβολα είναι αρκετά σύνηθες τόσο στα δικαστήρια της χώρας μας, όσο και στην καθημερινότητά μας.
Άρθρο 330 – Ποινικός Κώδικας (Νόμος 4619/2019) – Παράνομη βία
- Όποιος με σωματική βία ή απειλή σωματικής βίας ή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης εξαναγκάζει άλλον σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή για τις οποίες ο παθών δεν έχει υποχρέωση, τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή, ανεξάρτητα αν το απειλούμενο κακό στρέφεται εναντίον εκείνου που απειλείται ή κάποιου από τους οικείους του.
- Αν η πράξη της προηγούμενης παραγράφου τελείται σε βάρος ανηλίκου ή προσώπου που δεν μπορεί να υπερασπίσει τον εαυτό του, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την επιμέλεια ή την προστασία του δράστη βάσει νόμου, δικαστικής απόφασης ή πραγματικής κατάστασης, συνοικούν με τον δράστη ή έχουν μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών. Η ίδια ποινή επιβάλλεται όταν η πράξη τελείται σε βάρος συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου ή σε βάρος συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης.
Στο συγκεκριμένο αδίκημα της παράνομης βίας, το προστατευόμενο αγαθό είναι η προσωπική ελευθερία του ατόμου και ειδικότερα η ελεύθερη έκφραση της ανθρώπινης βούλησης. Στα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος ανήκουν, ο δράστης του εγκλήματος, το αντικείμενό του εγκλήματος, η πράξη της προσβολής του εννόμου αγαθού ο τρόπος η μέσα που οδήγησαν στο αποτέλεσμα της πράξης και η αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στην πράξη και στο αποτέλεσμα που επήλθε. Στο υπό ανάλυση αδίκημα, δράστης του εγκλήματος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, καθώς το αδίκημα ανήκει στην κατηγορία των κοινών εγκλημάτων. Ωστόσο, στη δεύτερη παράγραφο πρόκειται για μη γνήσιο ιδιαίτερο έγκλημα, κατά το οποίο δράστης μπορεί να είναι μόνο πρόσωπο που έχει τις αναφερθείσες ιδιότητες στον νόμο. Θα πρέπει δηλαδή να έχει την επιμέλεια, ή τη προστασία του θύματος, εκ του νόμου, δικαστικής απόφασης πραγματικής κατάστασης, ή συνοικεί με το θύμα ή έχει μαζί του σχέση εργασίας ή υπηρεσίας, ή είναι σύζυγος, η σύντροφος του θύματος.
Το Αντικείμενο του Εγκλήματος
Αντικείμενο του εγκλήματος της παράνομης βίας, είναι ο άλλος άνθρωπος, ανεξάρτητα από την ηλικία ή το φύλο του, ενώ στην παράγραφο 2 του άρθρου 330 Π.Κ., αντικείμενο του εγκλήματος μπορεί να είναι κάποιο από τα πρόσωπα που περιγράφονται στο νόμο στη συγκεκριμένη παράγραφο, ήτοι ένα πρόσωπο που δεν μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του και βρίσκεται υπό την εποπτεία του δράστη, είτε ένας ανήλικος. Το έννομο αγαθό στο αδίκημα της παράνομης βίας προσβάλλεται με την πράξη του δράστη, κατά την οποία αυτός εκδηλώνει μία συμπεριφορά που είναι κατάλληλη να εξαναγκάσει άλλον, σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή, για τις οποίες το θύμα δεν υποχρεούται. Εξαναγκασμός σε πράξη υφίσταται, οποτεδήποτε επιβάλλεται σε κάποιον να πραγματοποιήσει μία ενέργεια που δεν είναι υποχρεωμένος να την κάνει. Στον αντίποδα εξαναγκασμός σε παράλειψη υφίσταται, σε κάθε περίπτωση κατά την οποία επιβάλλεται σε κάποιον, να απέχει από ορισμένη ενέργεια και να μην τη πράττει, μολονότι δεν έχει καμία υποχρέωση να πράξει σύμφωνα με την επιβολή που του πραγματοποιείται εκ του δράστη του αδικήματος. Εξαναγκασμός σε ανοχή υφίσταται στις περιπτώσεις που, επιβάλλεται σε κάποιον να ανεχθεί ορισμένη ενέργεια ενός άλλου, που δεν είναι υποχρεωμένος να την υπομείνει κι αν μπορούσε να δράσει διαφορετικά, δεν θα την αποδεχόταν.
Αναφορικά με τους τρόπους ή τα μέσα τέλεση της πράξεως, θα πρέπει οπωσδήποτε για να έχουμε το έγκλημα της παράνομης βίας να υπάρχει, είτε σωματική βία, είτε απειλή σωματικής βίας, είτε απειλή άλλης παράνομης πράξης ή παράλειψης. Κριτήριο για το δικαστήριο σχετικά με το αν υφίσταται απειλή ή όχι, δεν είναι ο μέσος συνετός άνθρωπος, αλλά ο συγκεκριμένος άνθρωπος που είναι ο αποδέκτης της απειλής. Ως εκ τούτου η αντίληψη του συγκεκριμένου ατόμου θα ληφθεί υπόψιν, για τη διαπίστωση της απειλής. Το αποτέλεσμα της πράξης από τις ενέργειές του δράστη στο έγκλημα της παράνομης βίας του άρθρου 330 Π.Κ., είναι ο πραγματικός εξαναγκασμός του θύματος, σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή. Ο νόμος θέτει την πρόσθετη προϋπόθεση, της ύπαρξης αιτιώδους συνάφειας, μεταξύ της πράξης προσβολής και του αποτελέσματος, σύμφωνα με την κρατούσα στη θεωρία του Ποινικού δικαίου, θεωρία του ισοδύναμου των όρων, θα πρέπει ο εξαναγκασμός του θύματος, σε πράξη παράλειψη ή ανοχή, να προέρχεται από τις ενέργειες εξαναγκασμού σε πράξη που πραγματοποίησε ο δράστης.
Αναφορικά με τα στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος της παράνομης βίας του άρθρου 330 Π.Κ., θα πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον ενδεχόμενος δόλος, άρα δόλος οποιασδήποτε μορφής για όλα ανεξαιρέτως τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος. Για το συγκεκριμένο αδίκημα προβλέπεται στην παράγραφο 1 του άρθρου 330 Π.Κ., φυλάκιση μέχρι δύο χρόνια, ήτοι από 10 μέρες μέχρι δύο χρόνια ή χρηματική ποινή, ανεξάρτητα με το αν το απειλούμενο κακό στρέφεται ενάντια σε εκείνον που απειλείται ή κάποιο οικείου του, στην παράγραφο 2 του άρθρου 330 προβλέπεται φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών.
Συμπερασματικά
Τέλος, θα πρέπει να λεχθεί πως η βία σε κάθε της μορφή είναι κατακριτέα και παράνομη. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, πως ο νομοθέτης έχει συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη για το αδίκημα της παράνομης βίας, παρόλο που η παράνομη βία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο για τη τέλεση άλλων αδικημάτων.