Δικηγόρος για Εργασιακά Θέματα. Είναι γεγονός, πως οι σχέσεις εργασίας και τα εργασιακά θέματα εν γένει, αποτελούν αντικείμενο συχνών εντάσεων και προβληματισμών, μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών. Τα συνηθέστερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, εστιάζονται στην πληρωμή μισθών και υπερωριών, στις καταχρηστικές συμπεριφορές από την πλευρά της εργοδοσίας, στη μη τήρηση των όρων εργασίας και στις δυσμενείς μεταβολές των εργαζομένων. Στο παρόν άρθρο, θα εξετάσουμε και θα αναλύσουμε τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι κατά την εργασία τους, τα οποία βασίζονται στα δικαιώματα των εργαζομένων.
Δικηγόρος με ειδίκευση στα εργασιακά θέματα
Σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, μία συχνή ερώτηση των εργαζομένων είναι ποιους όρους της σύμβασης εργασίας, μπορεί να αλλάξει ο εργοδότης. Για τη συγκεκριμένη απορία θα πρέπει να λεχθεί πως, ο εργοδότης κατά την άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος του, μπορεί να ορίζει τον τρόπο με τον οποίο εργαζόμενος θα παρέχει την εργασία του, το χρόνο κατά τον οποίο θα παρέχει την εργασία του, τον τόπο και τις λοιπές συνθήκες εργασίας. Ωστόσο, το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, θα πρέπει να ασκείται με σύνεση και λογική και όχι καταχρηστικά. Οποιαδήποτε τροποποίηση της σύμβασης εργασίας, αναφορικά με τις συνθήκες τέλεσης εργασίας, η οποία προκαλεί στον εργαζόμενο υλική ή ηθική βλάβη, αποτελεί μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Οι συνηθέστερες περιπτώσεις, μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των όρων εργασίας είναι, η ανάθεση κατώτερων καθηκόντων στον εργαζόμενο, η μεταβολή του είδους της εργασίας, η μείωση ωρών εργασίας με αντίστοιχη μείωση μισθού, η καθυστέρηση πληρωμής που εξώθησε τον εργαζόμενο σε παραίτηση και άλλες περιπτώσεις.
Ένα άλλο ερώτημα των εργαζομένων είναι, για το αν μπορεί ο εργοδότης να προβεί σε μείωση του μισθού. Θα πρέπει να επισημανθεί πως, η μείωση μισθού απαιτεί συμφωνία του εργαζόμενου και δεν μπορεί αποκλειστικά να ληφθεί μονομερώς από τον εργοδότη. Σε περίπτωση λοιπόν που ο εργοδότης προβεί σε μείωση μισθού εργαζόμενου, αυτός δύναται είτε να θεωρήσει τη μείωση καταγγελία της σύμβασης εργασίας και να ζητήσει τη νόμιμη αποζημίωση απόλυσης του, είτε να συνεχίσει να παρέχει την εργασία του με τους προηγούμενους όρους, διεκδικώντας από τον εργοδότη την τήρηση αυτών. Αν ο εργοδότης μάλιστα προβαίνει σε καθυστέρηση πληρωμής του μισθού που αναλογεί στον εργαζόμενο, η συγκεκριμένη συμπεριφορά που έχει ως σκοπό να εξωθήσει τον εργαζόμενο σε παραίτηση είναι καταχρηστική, παρέχοντας όπως και ανωτέρω, τη δυνατότητα στον εργαζόμενο η να θεωρήσει την καθυστέρηση ως καταγγελία της σύμβασης εργασίας και να ζητήσει τη νόμιμη αποζημίωση απόλυσης του, είτε να συνεχίσει να παρέχει την εργασία του, με τους συμφωνηθέντες όρους, διεκδικώντας από τον εργοδότη να τηρηθούν.
Ένα άλλο ερώτημα που απασχολεί πολλούς εργαζόμενους είναι, αν δύναται ο εργοδότης να προβεί σε μετατροπή της σύμβασης εργασίας από πλήρους απασχόλησης, σε μερικής απασχόλησης. Η απάντηση σε αυτό το κρίσιμο ερώτημα είναι πως, δεν επιτρέπεται ο εργοδότης να προβεί μονομερώς σε μία τέτοια μετατροπή, παρά μόνο εάν σε αυτό συμφωνεί και ο εργαζόμενος. Μια συχνή απορία των εργαζομένων είναι, αναφορικά με το ποιο είναι το νόμιμο ωράριο εργασίας ενός ιδιωτικού υπαλλήλου. Σύμφωνα με το νόμο 4808/2021, το συμβατικό ωράριο εργασίας ανέρχεται σε 40 ώρες την εβδομάδα, ενώ αναφορικά με το ημερήσιο ωράριο εργασίας ισχύουν τα ακόλουθα: α) σε πενθήμερη εργασία 8 ώρες την ημέρα, β) σε εξαήμερη εργασία 6 ώρες και 40 λεπτά την ημέρα ή μετά από επιλογή του εργαζόμενου 10 ώρες την ημέρα για τέσσερις μέρες. Αναφορικά με τις ημέρες άδειας θα πρέπει να λεχθεί πως, στις ημέρες άδειας δεν υπολογίζονται τα σαββατοκύριακα, αλλά μόνο οι εργάσιμες ημέρες. Μάλιστα, σε περίπτωση πενθήμερης εργασίας δεν υπολογίζεται η έκτη μέρα. Σχετικά με το ζήτημα των αδειών, ο εργοδότης δεν μπορεί να υποχρεώσει τον εργαζόμενο για το πώς θα λάβει άδεια, αφού η λήψη άδειας χρειάζεται τη συμφωνία τόσο του εργοδότη, όσο και του εργαζόμενου και δεν αποτελεί μονομερές διευθυντικό δικαίωμα. Μάλιστα ο εργοδότης έχει την υποχρέωση, να δώσει την άδεια στον εργαζόμενο, εντός δύο μηνών από την ημερομηνία που αυτός το ζητήσει εγγράφως.
Ποιες είναι οι ειδικές παραγραφές στις εργατικές απαιτήσεις
Σημαντικό είναι να γνωρίζετε πως, οι εργατικές απαιτήσεις έχουν ειδικές παραγραφές, οι οποίες είναι οι ακόλουθες: 1) αναφορικά με τους μισθούς, τα επιδόματα εορτών και τις υπερωρίες υπάρχει πενταετής παραγραφή, από τη λήξη του έτους, εντός του οποίου γεννήθηκε η αξίωση, 2) σε περίπτωση παράνομης εργασίας σε ημέρες εβδομαδιαίας ανάπαυσης, υπάρχει η εικοσαετής παραγραφή και 3) για τους μισθούς των εργαζόμενων στο δημόσιο, η παραγραφή είναι διετής από τη λήξη του έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκε η σχετική αξίωση. Οι συνηθέστερες κατηγορίες αδειών που δικαιούται ένας εργαζόμενος είναι οι ακόλουθες:1) η ετήσια κανονική άδεια, την οποία δικαιούται κάθε εργαζόμενος κατά την οποία ο εργαζόμενος, λαμβάνει τις αποδοχές που θα λάμβανε αν εργαζόταν, 2) η άδεια μητρότητας,3) η άδεια πατρότητας,4) η άδεια γάμου, 5) η άδεια για γενετικές εξετάσεις, 6) η άδεια για μονογονεϊκές οικογένειες,7) η άδεια φροντιστή, 8) η άδεια λόγω ασθένειας παιδιού, 9) η άδεια λόγω νοσηλείας παιδιού, 10) η άδεια για παρακολούθηση σχολικής επίδοσης, 11) η άδεια λόγω σοβαρών νοσημάτων τέκνου, 12) η άδεια για μετάγγιση αίματος, 13) η άδεια για μεταπτυχιακό και 14) η άδεια άνευ αποδοχών. Αυτές είναι οι βασικότερες και συνηθέστερες κατηγορίες αδειών.
Όσον αφορά τη λεγόμενη μαύρη εργασία, θα πρέπει να λεχθεί πως η μη δηλωμένη εργασία, δεν επηρεάζει τα δικαιώματα του εργαζόμενου, καθώς αυτός δικαιούται οτιδήποτε προβλέπεται για έναν εργαζόμενο με σύμβαση, όπως ενδεικτικά τα επιδόματα του, τα δώρα του, την αποζημίωση απόλυσης του, τις υπερωρίες του κάνοντας χρήση των διατάξεων του αδικαιολόγητου πλουτισμού. Περί του διαλλείματος κατά την εργασία θα πρέπει να λεχθεί πως, με βάση την πλέον επίκαιρη νομοθεσία του νόμου 4808/2021, το διάλειμμα μπορεί να χορηγηθεί μετά την πάροδο τεσσάρων ωρών εργασίας και πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον 15 λεπτών και μέχρι 30 λεπτά. Δεν θα πρέπει μάλιστα να χορηγείται στην αρχή ή στο τέλος της εργασίας. Επισημαίνεται πως ο χρόνος του διαλείμματος, δεν συνιστά χρόνος εργασίας. Κάτι ιδιαιτέρως σημαντικό που θα πρέπει να γνωρίζετε είναι, τη διάκριση μεταξύ υπερεργασίας και υπερωρίας. Κατά το πενθήμερο σύστημα εργασίας υπερεργασία αποτελούν οι πέντε ώρες εργασίας μετά τη παρέλευση 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα. Επί πενθημέρου, υπερωρία ορίζεται κάθε ώρα εργασίας μετά τις 45 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Αν είχε επιλεγεί το εξαήμερο σύστημα εργασίας, υπερεργασία αποτελούν οι πρώτες οκτώ ώρες εργασίας μετά το νόμιμο ωράριο των 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα, ενώ υπερωρία θεωρείται κάθε ώρα εργασίας μετά τις 48 ώρες εργασίας την εβδομάδα. Οι ώρες που αποτελούν υπερεργασία πληρώνονται με προσαύξηση 20% του ωρομισθίου, οι ώρες υπερωρίας με προσαύξηση 40% του ωρομισθίου. Σε περίπτωση μάλιστα που ένας εργαζόμενος υπερβεί τις τρεις ώρες υπερωριών την ημέρα, ή τις 150 ώρες το χρόνο, τότε για κάθε υπερωρία πληρώνεται με προσαύξηση 150%. Τονίζεται πως οι μη αναγγελθέντες και παράνομες υπερωρίες, πληρώνονται με προσαύξηση 150% επί του ωρομισθίου.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, το εργατικό δίκαιο το οποίο χαρακτηρίζεται από αυξημένη πολυπλοκότητα καθώς θα πρέπει να διασφαλίζει τα δικαιώματα των εργαζομένων, προβλέπει όλες τις απαραίτητες ρυθμίσεις, προκειμένου να μπορούν οι εργαζόμενοι να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, ώστε να έχουν κατάλληλες συνθήκες εργασίας. Είναι σημαντικό και θα έλεγα απαραίτητο, ο εργαζόμενος να γνωρίζει τα βασικότερα δικαιώματα του, προκειμένου να είναι σε θέση να αναγνωρίζει την αδικία και να μπορεί να διεκδικήσει τους δίκαιους όρους εργασίας που νομικά του αναλογούν.