Η μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας. Το εργατικό δίκαιο, αποτελεί το σύνολο των νόμων με τους οποίους προστατεύονται τα μέρη της εργασιακής σχέσης, ήτοι ο εργοδότης και ο εργαζόμενος, ώστε να διατηρείται αρμονία στις εργασιακές σχέσεις.
Είναι γεγονός πως ο εργοδότης μέσα το διευθυντικό του δικαίωμα, μπορεί να πραγματοποιεί κάθε αναγκαία ενέργεια, ώστε να ρυθμίζει τις συνθήκες λειτουργίας της επιχείρησης του, ειδικότερα ως προς τις παραμέτρους που αφορούν, τον τόπο, τον τρόπο και το χρόνο πραγματοποίησης της εργασίας, από τους μισθωτούς που απασχολεί. Ωστόσο, όπως κάθε δικαίωμα έχει τα όρια του, έτσι και το διευθυντικό δικαίωμα θα πρέπει να ασκείται όπως ορίζει ο κοινωνικός και οικονομικός σκοπός του, η καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη, ειδάλλως πρόκειται για μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας.
Τι ισχύει για την μονομερής βλαπτική μεταβολή των ορών εργασίας
Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο και δυστυχώς συναντάται συχνά στην καθημερινότητα, οι ενέργειες του εργοδότη να προσβάλλουν τα δικαιώματα του εργαζόμενου, κάνοντας τον εργαζόμενο να περιέρχεται σε δυσμενέστερη θέση, είτε αναφορικά με τα υλικά ή τις απολαβές που λαμβάνει εκ της εργασίας του, είτε ηθικά. Όταν λοιπόν το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη, δεν ασκείται όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία, τότε γίνεται λόγος για μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του εργαζομένου, η οποία πολλές φορές οδηγεί σε κατάργηση των συμβατικών δικαιωμάτων του εργαζόμενου και σε χειροτέρευση της εργασιακής του κατάστασης, με άμεσες συνέπειες στη ψυχολογία του εργαζομένου και στη ποιότητα της καθημερινότητας του, καθώς ως γνωστόν η εργασία καταλαμβάνει σημαντικό μέρος της ημέρας του ανθρώπου.
Για να υφίσταται ο εργαζόμενος, μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του, θα πρέπει η μεταβολή που δέχεται να επιβάλλεται από τον εργοδότη, άνευ συγκαταθέσεως του εργαζόμενου, ειδάλλως δεν πρόκειται για μονομερή βλαπτική μεταβολή, αλλά για συμφωνημένη μεταβολή των όρων εργασίας, αφού τα μέρη έχουν ήδη συμφωνήσει κατά τη σύναψη της σύμβασης, τις μεταβολές που θα ακολουθήσουν στους συμφωνηθέντες όρους εργασίας. Η μεταβολή που υφίσταται ο εργαζόμενος, θα πρέπει να είναι βλαπτική δηλαδή να προκαλεί άμεση ή έμμεση υλική, η ηθική ζημία στον εργαζόμενο.
Ενδεικτικά παραδείγματα μονομερούς βλαπτικής μεταβολής των όρων εργασίας είναι: η ανάθεση υποδεέστερης θέσης εργασίας, η μείωση των ωρών εργασίας μετά από αντίστοιχη μείωση των αποδοχών (με ουσιώδεις συνέπειες στη καθημερινή διαβίωση του εργαζομένου), η αλλαγή της μεθόδου υπολογισμού των αποδοχών, ο υποβιβασμός του εργαζόμενου σε κατώτερη θέση, καθώς και άλλες περιπτώσεις.
Για να υφίσταται ο εργαζόμενος, μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, θα πρέπει η μεταβολή των όρων να έχει χαρακτήρα μόνιμο και όχι προσωρινό. Θα πρέπει δηλαδή ο εργοδότης, να έχει την πρόθεση να διακοπεί η υφιστάμενη σύμβαση εργασίας και να συναφθεί νέα, με διαφορετικούς δυσμενέστερους όρους, από την αρχικά συμφωνηθείσα από τα μέρη της εργασιακής σχέσης.
Μια εξαίρεση που έχει εισάγει ο νομοθέτης, κατά την οποία δεν υπάρχει μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, είναι η μεταβολή στους όρους εργασίας, λόγω αναδιάρθρωσης της επιχείρησης για οικονομικούς λόγους και κυρίως όταν ο εργοδότης αναγκάζεται να προβεί σε μεταβολή των καθηκόντων εργαζομένων, για το όφελος της επιχείρησης. Θα πρέπει ωστόσο η αναφερθείσα εξαίρεση, να βασίζεται σε αληθινούς οικονομικούς λόγους και πραγματική αναδιάρθρωση της επιχείρησης, ειδάλλως πρόκειται για προσχηματικό λόγο δικαιολόγησης της μονομερούς βλαπτικής μεταβολής.
Σύμβαση παροχής εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου
Σε περίπτωση σύμβασης παροχής εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, αν ο εργοδότης προβεί σε μονομερή βλαπτική μεταβολή στον μισθωτό, σχετικά με τους όρους εργασίας του, ο μισθωτός μπορεί να κάνει τα ακόλουθα: α) να αποδεχθεί τη μεταβολή, με αποτέλεσμα να συναφθεί σιωπηρά μία νέα σύμβαση τροποποιητική της αρχικής, που θα είναι έγκυρη αφού δεν αντίκειται σε απαγορευτική διάταξη του νόμου ή στα χρηστά ήθη, β) να θεωρήσει την πράξη αυτή του εργοδότη ως καταγγελία εκ μέρους του της εργασιακής σύμβασης και να απαιτήσει, σύμφωνα με το νόμο 2112/1920 την καταβολή αποζημίωσης, γ) να επιμείνει στην τήρηση των συμβατικών όρων, προσφέροντας τις υπηρεσίες του, σύμφωνα με τους προ της μεταβολής όρους.
Στην περίπτωση αυτή εάν ο εργοδότης δεν τις αποδεχτεί, καθίσταται υπερήμερος περί την αποδοχή της εργασίας και οφείλει μισθούς υπερημερίας ή εκφράζοντας όμως την αντίδραση του, να παράσχει την εργασία του και να προσφύγει στο δικαστήριο, ζητώντας να υποχρεωθεί ο εργοδότης του, να τον απασχολεί σύμφωνα με τους προ της μεταβολής όρους. Οι συγκεκριμένες δυνατότητες του εργαζόμενου, έχουν επισημανθεί από τον Άρειο πάγο Β2 πολιτικό τμήμα, απόφαση 216/2017. Θα πρέπει να αναφερθεί πως, μονομερής βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας δεν υφίσταται, όταν με τη σύμβαση εργασίας έχει συμφωνηθεί εκ των προτέρων, πως ο εργοδότης δικαιούται να προβεί μονομερώς σε μεταβολή των όρων της σύμβασης και τα όρια της μεταβολής αυτής καθορίζονται επακριβώς.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, ο εργαζόμενος έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει προς όφελός του τη νομοθεσία, η οποία βασίζεται σε απόφαση του Αρείου Πάγου, ώστε να μπορέσει να προστατευθεί γρήγορα και αποτελεσματικά, σε περίπτωση που υφίσταται μονομερή βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας του και να διεκδικήσει τη συνέχιση της εργασίας του, με τους όρους στους οποίους είχε συμφωνήσει και όχι με τους όρους που του επιβάλλει ο εργοδότης του, χωρίς καμιά συγκατάθεσή του. Ο νομοθέτης άλλωστε γνωρίζει πως, η εργασία καταλαμβάνει μεγάλο χρονικό διάστημα της ημέρας ενός ατόμου και ως εκ τούτου, σε περίπτωση χειροτέρευσης της θα επηρεάσει την ψυχολογία του και το επίπεδο διαβίωσης του σημαντικά.