Βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα . Δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι, που απασχολούνται σε εργασίες που διέπονται από το καθεστώς, των βαρέων και ανθυγιεινών ενσήμων. Η τάση για αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, δεν είναι ένα ελληνικό φαινόμενο μόνο, αλλά υπάρχει σε Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εργαζομένων, που αναγκάζονται να εργαστούν μέχρι και τη συμπλήρωση του 67ο έτους της ηλικίας τους. Ένας από τους λόγους που έχει οδηγήσει σε αυτή την εξέλιξη στις συνταξιοδοτήσεις των εργαζομένων, είναι η αύξηση του προσδόκιμου ζωής των ανθρώπων σε παγκόσμιο επίπεδο. Άλλο ένα αίτιο γι’ αυτό το αποτέλεσμα είναι η μείωση του πληθυσμού που είναι σε εργασιακή ηλικία, ήτοι μεταξύ του 20ου και του 64ου έτους ηλικίας.
Βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα – Κατηγορίες Εργαζομένων
Βέβαια, θα πρέπει να επισημανθεί πως μερικές κατηγορίες εργαζομένων οι οποίες όσο πάνε και λιγοστεύουν, έχουν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν σε μικρότερη ηλικία. Μία από αυτές τις κατηγορίες είναι οι εργαζόμενοι, στα λεγόμενα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Ενδεικτικά, αναφέρονται οι δυνατότητες συνταξιοδότησης σε μικρότερα ηλικιακά όρια για τις μητέρες ανηλίκων τέκνων, με πολύ συγκεκριμένες προϋποθέσεις, καθώς και για τους συμπολίτες μας που δικαιούνται αναπηρική σύνταξη, λόγω των παθήσεων τους. Ποιες είναι όμως οι δυνατότητες συνταξιοδότησης των ασφαλισμένων με βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα;
H πρώτη κατηγορία ασφαλισμένων που δικαιούνται συντάξεως με βαρέα ένσημα, είναι οι νέοι ασφαλισμένοι με 10.500 ένσημα, από τα οποία τα 7.500 είναι βαρέα. Άντρες και γυναίκες λοιπόν με 35 έτη εργασίας, από τα οποία τα 25 έτη είναι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, έχουν το δικαίωμα να συνταξιοδοτηθούν πρόωρα. Η δεύτερη περίπτωση εργαζομένων με βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα, είναι αυτοί οι οποίοι έχουν 4.500 ένσημα, εκ των οποίων 3.600 βαρέα ένσημα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν, άντρες και γυναίκες ασφαλισμένοι με συνολικές ημέρες ασφάλισης 15 ετών, από τις οποίες τα 12 έτη είναι με βαρέα ένσημα. Θα πρέπει να λεχθεί πως στη συγκεκριμένη κατηγορία, προβλέπεται συνταξιοδότηση μόνο με πλήρη σύνταξη και όχι με μειωμένη. Θα πρέπει μάλιστα ο εργαζόμενος που θέλει να συνταξιοδοτηθεί κάνοντας χρήση αυτής της κατηγορίας, εντός της τελευταίας 17 ετίας από το χρονικό διάστημα της συμπληρώσεως του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, να έχει τουλάχιστον 1000 ένσημα.
Επισημαίνεται πως τα όρια ηλικίας για τη συγκεκριμένη κατηγορία, διαφέρουν ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες. Αναλυτικότερα, για τους άντρες με 4.500 ένσημα, εκ των οποίων 3.600 βαρέα, το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης είναι στα 62 έτη. Οι άντρες που συνταξιοδοτούνται σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές, δύνανται να εξαγοράσουν μόνο το χρόνο στρατιωτικής θητείας τους ή τους παρέχεται η δυνατότητα, να αναγνωρίσουν μέχρι 200 μέρες ανεργίας και επιδοτούμενης ασθένειας. Ωστόσο, στη συγκεκριμένη κατηγορία οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης για τις γυναίκες με 4.500 ένσημα, εκ των οποίων 3.600 βαρέα είναι διαφορετικές. Συγκεκριμένα, το όριο ηλικίας είναι τα 55 έτη για τις γυναίκες που είχαν συμπληρώσει τα ελάχιστα ένσημα το 2010, τα 56 έτη για τις γυναίκες που έχουν συμπληρώσει τα ελάχιστα ένσημα το έτος 2011, τα 57 έτη για όσες συμπλήρωσαν τα ελάχιστα ένσημα το έτος 2012, ενώ μετά από το έτος 2013 το ηλικιακό όριο διαμορφώνεται στα 62 έτη. Άλλη μία διαφορά που παρέχει ο νόμος στις γυναίκες που ανήκουν στην κατηγορία των 40 ενσήμων, εκ των οποίων τα 3.600 είναι βαρέα, είναι πως τους παρέχεται η δυνατότητα να κατοχυρώσουν το δικαίωμά τους. Για παράδειγμα, μία γυναίκα που το 2011 είχε 3600 βαρέα ένσημα και 4.500 ένσημα σύνολο, αλλά δεν ήταν 56 ετών, έχει τη δυνατότητα να κατοχυρώσει το δικαίωμα της, το οποίο θεμελιώνεται με τη συμπλήρωση του ηλικιακού ορίου των 56 ετών. Μάλιστα, στη συγκεκριμένη κατηγορία παρέχεται η δυνατότητα στις γυναίκες να αναγνωρίσουν πλασματικά έτη, για να συμπληρώσουν τις 4.500 ημέρες ασφάλισης. Ωστόσο όμως, θα πρέπει οι 3.600 μέρες των βαρέων να έχουν πραγματοποιηθεί. Κάτι επιπλέον που θα πρέπει να γνωρίζετε, είναι πως δεν υπάρχει η δυνατότητα εξαγοράς βαρέων ενσήμων, με την εξαίρεση των επαγγελμάτων που εξαιρέθηκαν από τον Πίνακα Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, με την αλλαγή που πραγματοποιήθηκε το έτος 2012.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, οι κατηγορίες των ασφαλισμένων που λαμβάνουν νωρίτερα σύνταξη, επειδή έχουν βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα, είναι οι νέοι ασφαλισμένοι με 10.500 ένσημα, εκ των οποίων 7500 βαρέα, καθώς και οι ασφαλισμένοι με 4.500 ένσημα, εκ των οποίων τα 3600 βαρέα. Στη δεύτερη κατηγορία, οι γυναίκες έχουν τη δυνατότητα να συνταξιοδοτηθούν νωρίτερα, εφόσον θεμελιώνουν τις προϋποθέσεις τα κρίσιμα χρονικά διαστήματα του 2010, του 2011 και του 2012. Επισημαίνεται, πώς οι ευνοϊκές προϋποθέσεις συνταξιοδότησης των εργαζομένων που απασχολούνταν με βαρέα και ανθυγιεινά ένσημα είναι απολύτως λογικές, καθώς οι συνθήκες στις οποίες εργάστηκαν ήταν δυσμενέστερες, σε σχέση με τους εργαζόμενους που είχαν απλά ένσημα και όχι βαρέα. Τέλος, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να επισημανθεί πως κατά το στάδιο της ηλεκτρονικής αιτήσεως, τόσο για κυρία όσο και για επικουρική σύνταξη, θα πρέπει οι ασφαλισμένοι να επιλέξουν πως επιθυμούν να συνταξιοδοτηθούν με τις διατάξεις των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, προκειμένου να εκμεταλλευτούν το ειδικό καθεστώς στο οποίο ανήκουν, τόσο αναφορικά με τα ευνοϊκότερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης, όσο και στο ύψος της ανταποδοτικής σύνταξης