Στο άρθρο 299 Π.Κ., προστατεύεται το έννομο αγαθό της ανθρώπινης ζωής, το οποίο ο νομοθέτης προστατεύει απολύτως. Ειδικότερα,, στο άρθρο 299 Π.Κ. ορίζεται πως: «Όποιος σκότωσε άλλον τιμωρείται με ισόβια κάθειρξη». Ως εκ τούτου για το συγκεκριμένο έγκλημα, το οποίο αναμφίβολα αποτελεί το ειδεχθέστερο αδίκημα που μπορεί να τελέσει δράστης, απειλείται εκ του νόμου η αυστηρότερη των ποινών, που δεν είναι άλλη από την ισόβια κάθειρξη.
Τι ισχύει ως προς την αντικειμενική υπόσταση, του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας με δόλο;
To συγκεκριμένο αδίκημα υλοποιείται, με την αφαίρεση της ζωής άλλου ανθρώπου και είναι νομικά αδιάφορη η κατάσταση που βρισκόταν το θύμα, πριν ο δράστης προβεί σε ανθρωποκτονία σε βάρος του. Με απλά λόγια, δεν έχει σημασία αν το θύμα ήταν αρτιμελής ή όχι, υπέργηρος ή όχι, με ανίατο νόσημα ή όχι. Η αφαίρεση της ζωής μπορεί να τελεστεί με κάθε τρόπο, είτε δια σωματικής επενέργειας στο θύμα, είτε δια ψυχικής επενέργειας σε αυτό. Το έγκλημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση μπορεί να τελεστεί τόσο δια ενέργειας, όσο και δια παραλείψεως, αν ο δράστης είχε ιδιαίτερη νομική υποχρέωση να αποτρέψει το θάνατο κατ’ άρθρον 15 Π.Κ.
Ποια είναι η υποκειμενική υπόσταση που θα πρέπει να έχει ο δράστης, στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας με δόλο του άρθρου 299 Π.Κ.;
Φυσικά, για το συγκεκριμένο αδίκημα απαιτείται δόλος του δράστη, ο οποίος θα πρέπει να γνωρίζει τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης της πράξης και να θέλει να θανατώσει το θύμα. Μάλιστα, και ο ενδεχόμενος δόλος είναι αρκετός. Ο δόλος θα πρέπει να έχει ως σκοπό την αφαίρεση ανθρώπινης ζωής άλλου ανθρώπου, ακόμα και χωρίς να έχει προσδιορίσει ο δράστης τη ταυτότητα του θύματος.
Ποια είναι η διάκριση μεταξύ προμελετημένου και απρομελέτητου δόλου, στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας με δόλο;
Προμελετημένος δόλος είναι αυτός, κατά τον οποίον ο δράστης βρίσκεται σε ψυχική ηρεμία είτε κατά την απόφαση, είτε κατά την εκτέλεση πράξης. Αντιθέτως, απρομελέτητος δόλος ή βρασμός ψυχικής ορμής είναι αυτός κατά τον οποίον ο δράστης, τόσο κατά τη λήψη της αποφάσεως της εγκληματικής πράξης , όσο και κατά την εκτέλεση της πράξης βρισκόταν σε συναισθηματική υπερδιέγερση του θυμικού του, ήτοι σε βρασμό ψυχικής ορμής, όπως αναφέρεται στο στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 299 Π.Κ.
Σύμφωνα με τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 299 Π.Κ., αναφέρεται πως: «Αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται κάθειρξη». Το πλαίσιο της ποινής, για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από πρόθεση σε βρασμό ψυχικής ορμής είναι η πρόσκαιρη κάθειρξη, ήτοι από 5 μέχρι 15 έτη.
Για τη πράξη της ανθρωποκτονίας σε ήρεμη ψυχική κατάσταση, η ποινή που επιβάλλεται στο δράστη είναι ισόβια κάθειρξη, ενώ σε περίπτωση που αποδειχτεί πως συντρέχει ελαφρυντική περίσταση ή λόγος μείωσης της ποινής, μπορεί να επιβληθεί η ποινή της πρόσκαιρης καθείρξεως. Περαιτέρω μείωση της ποινής μπορεί να επέλθει, αν το κρίνει το δικαστήριο και για τους λόγους που αναφέρθηκαν και για την ανθρωποκτονία σε βρασμό ψυχικής ορμής, η οποία χωρίς τη συνδρομή των ελαφρυντικών τιμωρείται με πρόσκαιρη κάθειρξη, ήτοι με πλαίσιο ποινής από 5 μέχρι 15 έτη.
Ανθρωποκτονία από αμέλεια
Αναμφίβολα το συγκεκριμένο αδίκημα έχει συχνή παρουσία στην καθημερινότητά μας, κυρίως στις περιπτώσεις των τροχαίων δυστυχημάτων, αλλά όχι μόνο. Στο άρθρο 302 Π.Κ., προβλέπεται το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως: <<Όποιος από αμέλεια σκότωσε άλλον τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών.>>.
Ποιο είναι το προστατευόμενο έννομο αγαθό, στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια;
Χωρίς καμία αμφιβολία, το προστατευόμενο έννομο αγαθό στο αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια είναι η ανθρώπινη ζωή. Θα πρέπει να λεχθεί πως, η προστασία της ανθρώπινης ζωής προστατεύεται εκ του νομού απολύτως, σε κάθε της μορφή και κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Ποια είναι τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του εγκλήματος;
Στην αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, συμπεριλαμβάνονται ο δράστης του εγκλήματος, το αντικείμενό του εγκλήματος, η πράξη της προσβολής του εννόμου αγαθού, η εξωτερική αμέλεια, το αποτέλεσμα της πράξης και η αιτιώδης συνάφεια ανάμεσα στο εξωτερικό σφάλμα και στο αποτέλεσμα που επήλθε.
Ποιος μπορεί να είναι ο δράστης του εγκλήματος;
Επειδή πρόκειται για ένα κοινό έγκλημα, δράστης του εγκλήματος μπορεί να είναι οποιοσδήποτε.
Ποιο είναι το αντικείμενο του εγκλήματος;
Ο αποδέκτης, ήτοι αντικείμενο του εγκλήματος είναι ο άλλος άνθρωπος, που σκοτώνει ο δράστης.
Ποια είναι η πράξη της προσβολής του εννόμου αγαθού;
Oυσιαστικά, η πράξη της προσβολής είναι η θανάτωση ενός άλλου ανθρώπου. Επειδή το συγκεκριμένο αδίκημα, ανήκει στην κατηγορία των πολύτροπων εγκλημάτων, οι πρακτικές θανάτωσης του άλλου μπορεί να γίνουν με κάθε τρόπο.
Τι ορίζει ο κώδικας ως εξωτερική αμέλεια;
Ως εξωτερική αμέλεια, ορίζεται η συμπεριφορά ορισμένου προσώπου που αποτελεί επικίνδυνη ενέργεια ή παράλειψη, η οποία έρχεται σε αντίθεση με τους κανόνες επιμέλειας, που σχετίζονται με τη συμπεριφορά αυτή.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα της πράξης του δράστη;
Στο έγκλημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια, το αποτέλεσμα της πράξης του δράστη και της εγκληματικής ενέργειας ή παράλειψης αυτού, αποτελεί ο θάνατος του άλλου. Στο συγκεκριμένο σημείο, για την πληρέστερη κατανόηση του ζητήματος της εξωτερικής αμέλειας, θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ της ασυνείδητης αμέλειας και της ενσυνείδητης αμέλειας. Ασυνείδητη αμέλεια είναι αυτή, κατά την οποία ο δράστης δεν προέβλεψε καθόλου και συνεπώς δεν φρόντισε να αποφύγει το θάνατο του θύματος, ενώ ενσυνείδητη αμέλεια είναι αυτή κατά την οποία ο δράστης προέβλεψε ως πιθανόν να επέλθει το αποτέλεσμα του θανάτου του θύματος, αλλά πίστευε πως θα τα κατάφερνε να το αποφύγει.
Μάλιστα, ο νόμος θέτει ακόμα μία προϋπόθεση, για να υφίσταται το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια του άρθρου 302 Π.Κ. Αναφέρει λοιπόν πως θα πρέπει να υφίσταται αιτιώδης συνάφεια, ανάμεσα στην εξωτερική αμέλεια και στο αποτέλεσμα που επήλθε. Θα πρέπει δηλαδή ανάμεσα στη συγκεκριμένη εξωτερική αμέλεια και στο συγκεκριμένο αποτέλεσμα, να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια, σχέση δηλαδή αιτίου και αιτιατού.
Ποια είναι τα στοιχεία της υποκειμενικής υπόστασης του εγκλήματος;
Επειδή πρόκειται για ένα αδίκημα, εξ’ αμελείας τελούμενο, θα πρέπει να πληρούνται δύο κριτήρια: 1) η έλλειψη της αντικειμενικά οφειλόμενης προσοχής του δράστη (αντικειμενικό κριτήριο), 2) η έλλειψη της προσοχής που μπορούσε υποκειμενικά να καταβάλει ο δράστης (υποκειμενικό κριτήριο). Σημαντικό είναι να τονιστεί πως, προηγείται η έρευνα του αντικειμενικού κριτηρίου και έπεται η έρευνα του υποκειμενικού κριτηρίου.
Ποιες είναι οι κυρώσεις που προβλέπει ο νόμος, για το αδίκημα της ανθρωποκτονίας από αμέλεια;
Στο άρθρο 302 Π.Κ. ορίζεται, πως προβλέπεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών μηνών, ήτοι από τρεις μήνες μέχρι πέντε χρόνια. Για το συγκεκριμένο αδίκημα δεν υφίσταται απόπειρα τελέσεως, κατά κύριο λόγο.