Συνοπτική παρουσίαση για το συναινετικό διαζύγιο.
1) Συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου και κατάρτιση ιδιωτικού συμφωνητικού, που περιλαμβάνει τόσο τη διάζευξη όσο και τα ζητήματα που αφορούν τα τέκνα δηλαδή επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή.
2) Απαιτείται εκ του νόμου να έχει ο κάθε σύζυγος τον δικό του δικηγόρο, συνεπώς για το συναινετικό διαζύγιο χρειάζονται δύο δικηγόροι.
3) Βεβαίωνεται το γνήσιο της υπογραφής των συζύγων καθώς το ιδιωτικό συμφωνητικό υπογράφεται από αυτούς στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου της έδρας του συμβολαιογράφου που πρόκειται να καταρτίσει τη συμβολαιογραφική πράξη.
4) Ακολουθεί, η συμβολαιογραφική πράξη λύσης του γάμου από συμβολαιογράφο της επιλογής του πρώην ζεύγους μετά τη παρέλευση 10 ημερών από τη σύνταξη του ιδιωτικού συμφωνητικού.
5) Έπειτα κατατίθεται το αντιγράφο της συμβολαιογραφικής πράξεως στο ληξιαρχείο που είχε καταχωρηθεί η σύσταση του γάμου.
6) Τέλος επί θρησκευτικού γάμου, απαιτείται αίτηση στον αρμόδιο Εισαγγελέα ώστε να πραγματοποιήσει παραγγελία στην Ιερά Μητρόπολη για πνευματική λύση του γάμου.
Συναινετικό Διαζύγιο Διαδικασία
Με τον νόμο 4509/17 επήλθε η αντικατάσταση του άρθρου 1441 ΑΚ αναφορικά με την ακολουθούμενη διαδικασία επί συναινετικού διαζυγίου. Στο άρθρο 1441 παρ. 1 ΑΚ ορίζεται πως η νέα διαδικασία βασίζεται στην έγγραφη ιδιωτική συμφωνία των συζύγων για το συναινετικό διαζύγιο τους, η οποία δηλώνεται σε συμβολαιογράφο με τη συνδρομή των δικηγόρων τους (κάθε μέρος έχει τον δικό του δικηγόρο) και έπειτα συντάσσεται σχετική συμβολαιογραφική πράξη.
Οι σύζυγοι πλέον με τη νέα νομοθετική πρόβλεψη δύνανται να εκκινήσουν τη διαδικασία διαζυγίου ακόμη και την επόμενη μέρα από τη σύναψη του γάμου τους. Δεν απαιτείται δηλαδή ελάχιστη χρονική διάρκεια του γάμου για σύναψη συναινετικού διαζυγίου.
Σύμφωνα με το άρθρο 1441 παρ. 2 ΑΚ θα πρέπει να υπάρχει υποχρεωτικά παράλληλα με τη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου και συμφωνία τους ως προς τα ανήλικα τέκνα τους που να ρυθμίζει με σαφήνεια τα ζητήματα της επιμέλειας, της επικοινωνίας και της διατροφής με τα τέκνα.
Ολοκλήρωση της λύσης του γάμου με συναινετικό διαζύγιο
Η ολοκλήρωση της λύσης του γάμου με συναινετικό διαζύγιο πραγματοποιείται με τη κατάθεση του αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξεως στο ληξιαρχείο που είχε γίνει η καταχώρηση της συστάσεως του γάμου σύμφωνα με το άρθρο 1441 παρ. 5 ΑΚ. Ας δούμε κατωτέρω τις προϋποθέσεις που έχει εισάγει ο νόμος 4509/17 στη διαδικασία του συναινετικού διαζυγίου. Είναι επίσης γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι αναζητούν στο διαδίκτυο για μετακομίσεις Αθήνα, αφού οι ζωές πλέον αλλάζουν και παίρνουν άλλο δρόμο.
Αρχικά, εκ του νόμου απαιτείται η έγγραφη συμφωνία των συζύγων για τη λύση του γάμου τους και η υπογραφή αυτής από τους ίδιους αλλά και από τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους. Θα πρέπει μάλιστα να βεβαιωθεί το γνήσιο της υπογραφής των συζύγων και για αυτό το λόγο η συμφωνία περί λύσης του γάμου υπογράφεται από τους συζύγους στη γραμματεία του Ειρηνοδικείου της έδρας του συμβολαιογράφου που πρόκειται να καταρτίσει τη συμβολαιογραφική πράξη. Η συμμετοχή του συμβολαιογράφου στο συναινετικό διαζύγιο έχει διαδικαστικό και όχι διαπλαστικό χαρακτήρα.
Ο ρόλος του Συμβολαιογράφου στο Συναινετικό Διαζύγιο
Ο συμβολαιογράφος δηλαδή δεν επεμβαίνει στο περιεχόμενο της συμφωνίας αλλά απλώς την επικυρώνει. Στο άρθρο 22 παρ. 2 Ν 4509/2017 που τροποποίησε το άρθρο 1441 ΑΚ δηλώνεται πως στη περίπτωση που υπάρχουν ανήλικα τέκνα, για να λυθεί ο γάμος με το συναινετικό διαζύγιο θα πρέπει να ρυθμίζονται με το ιδιωτικό συμφωνητικό τα ζητήματα της επιμέλειας και της επικοινωνίας με αυτά καθώς και η διατροφή τους η οποία ρύθμιση θα πρέπει να ισχύει για διάστημα τουλάχιστον 2 ετών.
Η υποχρεωτική αυτή συμφωνία που αφορά τα μείζονα ζητήματα που σχετίζονται με τη σχέση γονέων και τέκνων θα πρέπει να περιέχεται είτε στη συμφωνία διάζευξης, είτε σε ξεχωριστό αυτοτελές έγγραφο. Μετά τη παρέλευση της διετίας οι σύζυγοι θα πρέπει να ανανεώσουν τη συμφωνία τους περί των ζητημάτων που αφορούν τη σχέση τους με τα τέκνα τους ακολουθώντας την ίδια διαδικασία που προβλέπεται από το άρθρο 1441 παρ. 4 εδ. ε’.
Σε περίπτωση που δε μπορέσουν να συμφωνήσουν στη ρύθμιση των ζητημάτων θα πρέπει να αποταθούν στα αρμόδια δικαστήρια. Οι συμφωνίες που αφορούν την επιμέλεια, την επικοινωνία και τη διατροφή των ανήλικων τέκνων για να αποκτήσουν εκτελεστότητα είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνουν τα άρθρα 950 και 951 ΚΠολΔ, σύμφωνα με το άρθρο 1441 παρ. 4 εδ.δ΄.
Ιδιωτικό Συμφωνητικό
Μετά τη σύνταξη του ιδιωτικού συμφωνητικού από τους δικηγόρους των συζύγων και την υπογραφή των συζύγων στη γραμματεία του ειρηνοδικείου όπου βεβαιούται επίσημα το γνήσιο της υπογραφής τους, ακολουθεί η συμβολαιογραφική πράξη λύσης του γάμου.
Η συμφωνία διάζευξης και οι συμφωνίες για τα ανήλικα τέκνα υποβάλλονται σε συμβολαιογράφο της επιλογής των συζύγων. Ο συμβολαιογράφος με τη σειρά του προβαίνει σε διαπίστωση της συνδρομής των όρων από το άρθρο 1441 ΑΚ και συντάσσει τη σχετική συμβολαιογραφική πράξη χωρίς όμως να παρεμβαίνει στο περιεχόμενο αυτής.
Υποχρεούται εκ του νόμου να αφήσει άπρακτο ένα διάστημα 10 ημερών από τη σύνταξη του ιδιωτικού συμφωνητικού των συζύγων, πριν πραγματοποιήσει τη κατάρτιση της συμβολαιογραφικής πράξεως. Ο νόμος αφήνει σκόπιμα αυτό το δεκαήμερο για να έχουν οι σύζυγοι ένα χρονικό διάστημα να σκεφτούν αν όντως θέλουν να λύσουν το γάμο τους.
Τι συμβαίνει αν δεν θέλουν οι σύζυγοι να λύσουν τον γάμο
Αν οι σύζυγοι μετανιώσουν και δε θέλουν πια να λύσουν το γάμο τους δε θα υπογράψουν τη συμβολαιογραφική πράξη και θα ανακαλέσουν τα πληρεξούσια προς τους δικηγόρους τους. Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως υφίσταται δυνατότητα ανάκλησης της συμβολαιογραφικής πράξης μέχρι τη καταχώριση αυτής στο οικείο ληξιαρχείο, με νέα πράξη του συμβολαιογράφου εφόσον βέβαια υπάρχει κοινή συμφωνία των συζύγων περί της ανακλήσεως.
Η συμβολαιογραφική πράξη βεβαιώνει τη λύση του γάμου, επικυρώνει επίσημα τις συμφωνίες των συζύγων και τις ενσωματώνει στη συμβολαιογραφική πράξη. Αν δεν υπάρχουν ανήλικα τέκνα περιεχόμενο της συμβολαιογραφικής πράξης θα είναι μόνο η συμφωνία διάζευξης ενώ αν υπάρχουν ανήλικα τέκνα ο συμβολαιογράφος καλείται να επικυρώσει και τη συμφωνία ως προς αυτά είτε αυτή συμπεριλαμβάνεται στο ιδιωτικό συμφωνητικό της διαζεύξεως, είτε με προσάρτηση του ξεχωριστού (αυτοτελούς) εγγράφου στη συμβολαιογραφική πράξη. Άλλωστε το διαζύγιο με ένα κλικ είναι πλέον γεγονός.
Μετά από αυτές τις ενέργειες του συμβολαιογράφου οι συμφωνίες των συζύγων αποκτούν την αυξημένη αποδεικτική ισχύ του συμβολαιογραφικού εγγράφου και υπογράφονται από τους συζύγους και τους πληρεξούσιους δικηγόρους τους ή μόνο τους τελευταίους, αν βέβαια είναι εφοδιασμένοι με ειδικό πληρεξούσιο, το οποίο επισημαίνεται πως θα πρέπει να έχει παρασχεθεί μέσα στον τελευταίο μήνα από την υπογραφή της συμβολαιογραφικής πράξεως σύμφωνα με το άρθρο 1441 παρ.4 εδ. β΄, γ΄. Χωρίς τις υπογραφές η πράξη θεωρείται μη γενόμενη και δεν επέρχεται κανένα έννομο αποτέλεσμα από αυτή.
Η κατάθεση του Συμβολαιογραφικού Εγγράφου στο Ληξιαρχείο
Εφόσον συνταχθεί από τον συμβολαιογράφο η πράξη, λάβει τον επίσημο χαρακτήρα του συμβολαιογραφικού εγγράφου και υπογραφεί, ακολουθεί η κατάθεση του αντιγράφου της συμβολαιογραφικής πράξης στο ληξιαρχείο που είχε καταχωρηθεί η σύσταση του γάμου. Η κατάθεση της συμβολαιογραφικής πράξεως μπορεί να πραγματοποιηθεί από οποιονδήποτε εκ των συζύγων ή από τρίτο πρόσωπο (συνηθίζεται δικηγόρος), πάντα με σχετικό πληρεξούσιο.
Η κατάθεση στο ληξιαρχείο θα πρέπει να γίνει σε εύλογο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένα εντός μηνός, καθώς έτσι επιτάσσει το άρθρο 14 παρ. 1 Ν 344/1976 σύμφωνα με το οποίο οι μεταβολές θα πρέπει να καταχωρούνται μέσα σε ένα μήνα από το χρονικό σημείο τελέσεως της πράξης. Η τελευταία διαδικασία που έπεται για να ολοκληρωθεί πλήρως ένα συναινετικό διαζύγιο είναι η πνευματική λύση του γάμου.
Πνευματική Λύση Θρησκευτικού Γάμου
Σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 4 Ν 4509/17, αν είχε τελεστεί θρησκευτικός γάμος, γίνεται παραγγελία λύσεως αυτού από τον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών καθώς και συνυποβολή της αιτήσεως για πνευματική λύση του γάμου με τη παραγγελία του Εισαγγελέα στην Ιερά Μητρόπολη που ανήκει ο ναός που τελέστηκε ο γάμος.
Το να επέλθει η πνευματική λύση του θρησκευτικού γάμου είναι υποχρεωτικό, καθώς απαιτείται η επισύναψη της βεβαιώσεως της πνευματικής λύσεως στο ληξιαρχείο. Αυτός που έχει έννομο συμφέρον λοιπόν, αιτείται στον αρμόδιο Εισαγγελέα Πρωτοδικών να παραγγείλει στη Μητρόπολη τη πνευματική λύση του γάμου.
Τέλος, θα πρέπει να λεχθεί πως πάντοτε θα πρέπει να προτιμάται η λύση του γάμου δια της συναινετικής οδού καθώς η κατ΄αντιδικία λύση πάντοτε είναι περισσότερο κλονιστική, δαπανηρή και αργή διαδικασία.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ:
· Το συναινετικό διαζύγιο αποτελεί ιδιόρρυθμη σύμβαση οικογενειακού δικαίου, γεγονός που σημαίνει πως οι συμβαλλόμενοι σύζυγοι για τη λύση του γάμου τους θα πρέπει να έχουν την ειδική δικαιοπρακτική ικανότητα που είναι απαραίτητη για τη σύναψη γάμου σύμφωνα με τα άρθρα 1350 -1352 ΑΚ.
· Σε περίπτωση που οι σύζυγοι βρίσκονται υπό καθεστώς στερητικής δικαστικής συμπαραστάσεως θα πρέπει να εκπροσωπούνται κατά τη σύναψη της συμφωνίας από τον δικαστικό τους συμπαραστάτη, ο οποίος θα πρέπει φυσικά να έχει λάβει την άδεια του εποπτικού συμβουλίου.
· Αν οι σύζυγοι είναι ανίκανοι για δικαιοπραξία, η σύνταξη ιδιωτικού συμφωνητικού είναι δυνατή μόνο αν παύσει η ανικανότητα ή αν τεθούν σε δικαστική συμπαράσταση.
· Αιρέσεις και προθεσμίες δε χωρούν στη συμφωνία διαζεύξεως καθώς υπάρχει ποινή τόσο ακυρότητας όσο και εικονικότητας των γραφόμενων.
· Η έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας των συζύγων κατά τη σύναψη του ιδιωτικού συμφωνητικού οδηγεί στην ακυρότητα της συμφωνίας.
· Αν οι συμφωνία πάσχει από ελαττώματα στο σχηματισμό της βούλησης (πλάνη, απάτη, απειλή), η συμφωνία είναι μεν καταρχήν ισχυρή, αλλά υπάρχει η δυνατότητα να ακυρωθεί με διαπλαστική αγωγή εντός διαστήματος δύο ετών.
· Δε χωρούν ένδικα μέσα κατά της συμβολαιογραφικής πράξης γεγονός που σημαίνει πως αν οι σύζυγοι θέλουν να είναι ξανά επίσημα μαζί θα πρέπει να συνάψουν νέο γάμο.
· Στα ιδιωτικά συμφωνητικά για τη συναινετική λύση του γάμου συνηθίζεται να αναγράφεται το κλονιστικό γεγονός που οδήγησε στη λύση του γάμου, ωστόσο θα πρέπει να τονιστεί πως κάτι τέτοιο δεν απαιτείται από το νόμο.
· Οι συμβαλλόμενοι σύζυγοι έχουν τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξουν όποιον συμβολαιογράφο θέλουν χωρίς να υφίσταται ζήτημα τοπικής αρμοδιότητας συμβολαιογράφου.
· Στο συναινετικό διαζύγιο στη περίπτωση που οι σύζυγοι έχουν αποκτήσει τέκνα είναι υποχρεωτικό να ρυθμίζονται τα ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με αυτά που είναι η ρύθμιση της επιμέλειας τους, η επικοινωνία των γονέων με αυτά και η κάλυψη των αναγκών διατροφής τους.
· Δεν είναι απαραίτητη η σύναψη συμφωνίας για την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των τέκνων μόνο αν τα ζητήματα αυτά έχουν ρυθμιστεί με δικαστική απόφαση κατά το διάστημα της διάστασης των συζύγων. Μάλιστα αναφορικά με την επιμέλεια των τέκνων δεν απαιτείται η ρύθμιση της αν ό ένας σύζυγος έχει εκπέσει από τη γονική μέριμνα, αν του έχει αφαιρεθεί η άσκησή της ή αν έχει εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση για τη προσβολή της πατρότητας ή της μητρότητας του τέκνου.
· Η συμφωνία περί επιμέλειας επικοινωνίας και διατροφής των τέκνων υπογράφεται είτε από τους συζύγους και τους πληρεξούσιους δικηγόρους είτε μόνο από τους πληρεξούσιους δικηγόρους εφόσον βέβαια οι δικηγόροι έχουν εφοδιαστεί με ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο.
· Ο συμβολαιογράφος επικυρώνει και ενσωματώνει τις συμφωνίες των γονέων που σχετίζονται με τα τέκνα χωρίς να κρίνει το περιεχόμενο τους εκτός αν αυτό είναι ελλιπές ή πρόδηλα παράνομο. Τότε έχει τη δυνατότητα να μη προβεί στη σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης.
· Είναι χρήσιμο να αναφέρεται στο συμφωνητικό η μετοίκηση ενός εκ των συζύγων ώστε αφενός να προσδιορίζεται το διάστημα της διάστασης των συζύγων και αφετέρου να ρυθμιστεί το ζήτημα της οικογενειακής στέγης.
· Σημαντικό είναι να λεχθεί πως ο γονέας που έχει την επιμέλεια του ανηλίκου δικαιούται να καθορίζει το τόπο διαμονής του παιδιού.
· Είναι χρήσιμο η συμφωνία για τροποποίηση του χρόνου επικοινωνίας με τα τέκνα να γίνεται εγγράφως και όχι προφορικώς ώστε να είναι πιο εύκολο να αποδεικνύονται τα συμφωνηθέντα.
· Το συμφωνητικό για την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των τέκνων θα πρέπει να έχει εκ του νόμου χρονική διάρκεια τουλάχιστον δύο έτη και θα πρέπει να αναγράφεται στο συμφωνητικό.
· Ωφέλιμο είναι να δηλώνεται ξεκάθαρα ποια είναι η τελευταία μέρα κατά την οποία θα πρέπει να έχει καταβληθεί η διατροφή για να είναι ευχερέστερη η διεκδίκηση των χρημάτων από τον οφειλέτη και υπερήμερο σύζυγο.
· Όπως αναφέρθηκε η συμφωνία για τα ζητήματα που άπτονται της επιμέλειας, της επικοινωνίας και της διατροφής των τέκνων θα πρέπει να έχει χρονική διάρκεια τουλάχιστον δύο έτη, έκτος αν οι συμβαλλόμενοι σύζυγοι επιλέξουν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Μετά το πέρας του νομίμου ή του ορισθέντος διαστήματος οι σύζυγοι δύνανται είτε να συνάψουν νέα συμφωνία η οποία θα πρέπει να επικυρωθεί από συμβολαιογράφο, είτε να οδηγηθούν στα δικαστήρια.
· Στο συναινετικό διαζύγιο συνηθίζεται τα μέρη να προβαίνουν σε μια άτυπη διαπραγμάτευση σχετικά με την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του άρθρου 1400 ΑΚ. Η νομολογία έχει κάνει δεκτή τη δυνατότητα παραίτησης από την αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα του άλλου συζύγου, θα πρέπει όμως η δήλωση περί παραίτησης να είναι ισχυρή και να μην πάσχει από ελαττωματικότητα.
· Για να αποτελεί η συμβολαιογραφική πράξη εκτελεστό τίτλο θα πρέπει να έχουν περιληφθεί στην έγγραφη συμφωνία των συζύγων οι ρυθμίσεις περί εκτελεστότητας των άρθρων 950 και 951 ΚΠολΔ για τα ζητήματα που αφορούν τα ανήλικα τέκνα.
· Ρύθμιση περί εκτελεστότητας σημαίνει πως αν δε τηρούνται όσα συμφωνήθηκαν για την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των τέκνων, τότε ακολουθείται η διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης δηλαδή χρηματική ποινή, προσωπική κράτηση και κατάσχεση.
· Θα πρέπει οι σύζυγοι να έχουν ορίσει στο ιδιωτικό συμφωνητικό ποιες θα είναι οι ποινές σε περίπτωση παραβίασης των συμφωνηθέντων για την επιμέλεια, επικοινωνία και διατροφή των τέκνων τους, ώστε να υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησης αναγκαστικής εκτέλεσης.
· Σε περίπτωση που παρεμποδίζεται η προσωπική επικοινωνία του γονέα με το τέκνο του ορίζεται πως απειλείται χρηματική ποινή και προσωπική κράτηση στον γονέα που εμποδίζει την επικοινωνία και ως εκ τούτου παραβιάζει τη συμφωνία των συζύγων στην οποία οι ίδιοι έχουν περιβάλλει με εκτελεστότητα.
· Ο συμβολαιογράφος δεν έχει τη δυνατότητα να προσδώσει εκτελεστότητα στη συμφωνία περί επιμέλειας, επικοινωνίας και διατροφής των τέκνων. Συνεπώς επί απουσίας των διατάξεων περί εκτελεστότητας στο συμφωνητικό οι σύζυγοι σε περίπτωση παραβίασης των συμφωνιών για τα τέκνα θα πρέπει να αποταθούν στα δικαστήρια για να ρυθμίσουν τις μεταξύ τους διαφωνίες ή παραβάσεις.