Προσβολή προσωπικότητας μέσω Facebook. Το διαδίκτυο δίχως καμία αμφιβολία αποτελεί, η μεγαλύτερη τεχνολογική πρόοδος στις μέρες μας. Ωστόσο, πέρα από τα πολλά πλεονεκτήματα που έχει φέρει στη καθημερινότητα όλων μας, κρύβει και πολλούς κινδύνους. Ένα ζήτημα που έχει ανακύψει στη νομική πραγματικότητα λόγω της εκτεταμένης χρήσης του διαδικτύου είναι, αν μπορεί να συμβεί προσβολή της προσωπικότητας μέσω Facebook ή οποιασδήποτε άλλης πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης. Τονίζεται, πως δεν υπάρχει κάποια ειδικότερη πρόβλεψη για το facebook, αλλά η νομική αντιμετώπιση της προσβολής προσωπικότητας είναι για όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες όμοια, καθώς βασίζονται στο γεγονός του διασυρμού ενός ατόμου σε έναν ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης, ενώπιον ενός αορίστου αριθμού ανθρώπων – χρηστών.
Tι προβλέπεται από το νόμο της χώρας μας, σε περιπτώσεις προσβολής της προσωπικότητας;
Οι διατάξεις για τη προσβολή της προσωπικότητας, αναφέρονται στον αστικό κώδικα και ειδικότερα στο άρθρο 57 ΑΚ, όπου δηλώνεται πως «Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται». Η συγκεκριμένη διάταξη συμπληρώνεται με το άρθρο 59 του Αστικού Κώδικα, το οποίο αναφέρει «στις περιπτώσεις των άρθρων 57 και 58 το δικαστήριο με απόφασή του, ύστερα από αίτηση αυτού που έχει προσβληθεί και αφού λάβει υπόψη το είδος της προσβολής, μπορεί επιπλέον να καταδικάσει τον υπαίτιο να ικανοποιήσει την ηθική βλάβη αυτού που έχει προσβληθεί» και ειδικότερα να επιβάλλει ο υπαίτιος της προσβολής να πληρώσει χρηματικό ποσό, ή να αναρτήσει επανορθωτικό δημοσίευμα ή οποιαδήποτε άλλη ενέργεια κρίνει σκόπιμη σύμφωνα με τις περιστάσεις. Με τα αναφερθέντα λοιπόν άρθρα παρέχεται εκ του νόμου προστασία στη προσωπικότητα και στην ανθρώπινη αξία ως ατομικό δικαίωμα, συνταγματικώς κατοχυρωμένο στο άρθρο 2§1 του Συντάγματος.
Τι προβλέπουν οι δικαστικές αποφάσεις (νομολογία) για τη προσβολή προσωπικότητας μέσω διαδικτύου; Προσβολή προσωπικότητας μέσω Facebook
Τα ελληνικά δικαστήρια στις αποφάσεις τους, έχουν καταλήξει πως είναι δυνατόν να συμβεί προσβολή της προσωπικότητας κάποιου, μέσω αναρτήσεων σε κάθε ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης, αφού ο κάθε χρήστης που βρίσκεται σε σύνδεση, μπορεί να δημιουργήσει προσωπικό blog και να πραγματοποιεί με αυτό σχόλια, κριτικές και αναρτήσεις, που είναι πιθανόν και ως ένα βαθμό αναμενόμενο, να επηρεάσουν τρίτους. Μάλιστα, θεωρία και νομολογία, έχουν οδηγηθεί στο συμπέρασμα πως οποιαδήποτε προσβολή που πραγματοποιείται στο διαδίκτυο, αντιμετωπίζεται νομικά ως << προσβολή δια του τύπου>>. Με τη διαδικασία των ειδικών περιουσιακών διαφορών, σύμφωνα με το άρθρο 614 ΚΠολΔ πραγματοποιείται η εκδίκαση των αγωγών προσβολής της προσωπικότητας.
Τι δικαιώματα έχει ο παθών ώστε να προστατεύσει τη προσωπικότητα του, κατά τις διατάξεις περί προσβολής προσωπικότητας;
Σε περιπτώσεις που κάποιος αισθάνθηκε πως προσβλήθηκε η προσωπικότητα του από τις αναρτήσεις σε ψηφιακούς ιστότοπους ή έχει αντιληφθεί, πως έχουν έγιναν δυσφημητικές διαδόσεις για τη προσωπικότητα του, η νομοθεσία του παρέχει τις ακόλουθες δυνατότητες:
Α) Να αξιώσει να αρθεί η προσβολή, κατά το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 1 εδ.α: για να εφαρμοστεί η συγκεκριμένη διάταξη, θα πρέπει η προσβολή να είναι υφιστάμενη και παράνομη. Για να χαρακτηριστεί μια προσβολή υφιστάμενη, θα πρέπει είτε να προηγήθηκε και να υπάρχει κίνδυνος να συμβεί ξανά στο μέλλον, είτε να εικάζεται πως μπορεί να συμβεί για πρώτη φορά στο μέλλον. Είναι μάλιστα απαραίτητο να υπάρχει αντικειμενική ευθύνη του προσβάλλοντος, χωρίς να χρειάζεται απαραιτήτως να υφίσταται υπαιτιότητα του. Το αίτημα της αγωγής είναι, να επέλθει επαναφορά της κατάσταση που υπήρχε προ της προσβολής. Αυτό μπορεί να συμβεί για παράδειγμα, με μια νέα αποκαταστατική δημοσίευση στη στήλη, για να επανέλθουν τα πράγματα στη προ της προσβολής κατάσταση. Β) Να αξιώσει να παραληφθεί η προσβολή στο μέλλον, κατά το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 1 εδ α: για να εφαρμοστεί η παρούσα διάταξη θα πρέπει να υφίσταται πρότερη παράνομη προσβολή, αλλά και βάσιμος κίνδυνος να επαναληφθεί αυτή στο μέλλον. Γ). Να αξιώσει αποζημίωση κατά το άρθρο 57 ΑΚ παρ. 2, για να τεθεί η συγκεκριμένη διάταξη σε ισχύ , θα πρέπει σωρευτικά να υφίστανται οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας, να πρόκειται δηλαδή για ανθρώπινη πράξη ή παράλειψη, η προσβολή να είναι παράνομη συμπεριφορά, να υφίσταται υπαιτιότητα του δράστη καθώς και περιουσιακή ζημία του παθόντος, η οποία θα πρέπει να είναι σε αιτιώδη σύνάφεια με την προσβολή.
Η συγκεκριμένη αξίωση έχει ως περιεχόμενο τη καταβολή αποζημιώσης στον παθόντα και διέπεται από τον περιορισμό της πενταετούς παραγραφής. Οι δυσφημητικές διαδόσεις αποτελούν ειδικές περιπτώσεις προσβολής προσωπικότητας και προβλέπονται στο άρθρο 920 ΑΚ.
Δ) η νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα στον παθόντα, να ζητήσει να ικανοποιηθεί η ηθική βλάβη του, όπως προβλέπεται στο άρθρο 932 ΑΚ: Η ηθική βλάβη ανήκει στη κατηγορία των μη περιουσιακών βλαβών, η οποία εστιάζει στον ψυχικό πόνο που νιώθει κανείς από τη προσβολή που δέχτηκε στη προσωπικότητα του. Η αξίωση για ηθική βλάβη έχει ως απαραίτητες προϋποθέσεις, η προσβολή να είναι παράνομη και ο δράστης να είναι υπαίτιος της προσβολής.
Πλέον, με την εφαρμογή του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, το γνωστό σε όλους GDPR, παρέχεται η δυνατότητα στον παθόντα, όχι μόνο να απευθυνθεί στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, αλλά και να μπορέσει να διαγράψει τις προσωπικές πληροφορίες, που εμπεριέχονται στα αναρτημένα προσβλητικά κείμενα/σχόλια, μέσω των οποίων πραγματοποιήθηκε η προσβολή προσωπικότητας δια διαδικτύου.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, ο νόμος παρέχει στα πρόσωπα που δέχτηκαν προσβολή της προσωπικότητας τους στο διαδίκτυο σε οποιαδήποτε εφαρμογή, να ζητήσουν όπως ορίζουν οι διατάξεις για τη προσβολή προσωπικότητας, να αρθεί η προσβολή που δέχτηκαν, να μην επαναληφθεί η προσβολή στο μέλλον, να ζητήσουν αποζημίωση αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της αδικοπραξίας για τη προσβολή που δέχτηκαν, καθώς και να αξιώσουν να αποκατασταθεί η ηθική τους βλάβη. Μάλιστα, για το συγκεκριμένο ζήτημα πέρα από τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, έχει γραφτεί νομοθεσία και από τον Γενικό Κανονισμό για τη Προστασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, καθώς και από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, που μπορούν να βοηθήσουν καθοριστικά στην αποκατάσταση της προσβολής που δέχτηκε το θύμα, στον πυρήνα της προσωπικότητας του.