Μήνυση για μη καταβολή διατροφής. Αναμφίβολα, το συγκεκριμένο ζήτημα αποτελεί ένα από τα συνηθέστερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι δικαιούχοι διατροφής τέκνων, τόσο κατά το χρονικό διάστημα της διαστάσεως, όσο και μετά τη λύση του γάμου με αμετάκλητη απόφαση διαζυγίου.
Ωστόσο, ο νόμος έχει προνοήσει και έχει θεσμοθετήσει τις απαραίτητες διαδικασίες, προκειμένου να τηρούνται οι δικαστικές αποφάσεις. Αρχικά, ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα στο δικαιούχο διατροφής τέκνου, ή οποιασδήποτε άλλης διατροφής, να προβεί σε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων, με προσωρινή διαταγή και τακτική αγωγή με αίτημα την επιδίκαση διατροφής, προκειμένου ο δικαιούχος να μπορέσει να εξασφαλίσει τα χρηματικά πόσα, που ορίζει η δικαστική απόφαση. Ο σκοπός του νομοθέτη δεν είναι άλλος, από το να δράσει προστατευτικά για το δικαιούχο διατροφής, προκειμένου να διαφυλάξει το βιοτικό του επίπεδο, ώστε να μην οδηγηθεί σε οικονομικές καταστάσεις επικίνδυνες για την επιβίωσή του. Πέραν όμως από αυτές τις δυνατότητες, που ανήκουν στην αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων, ήτοι τα ασφαλιστικά μέτρα με προσωρινή διαταγή και η τακτική αγωγή, ο νόμος παρέχει τη δυνατότητα να πραγματοποιηθεί μήνυση από τον δικαιούχο, για μη καταβολή διατροφής, προκειμένου αυτός να δικαιωθεί για τη για τη μη τήρηση της δικαστικής αποφάσεως περί διατροφής, ή των αναφερθέντων ενώπιον της συμβολαιογραφικής πράξης, στην περίπτωση του συναινετικού διαζυγίου.
Άρθρο 358 ΠΚ – Αδίκημα της μη καταβολής διατροφής
Σύμφωνα με το άρθρο 358 ΠΚ, στοιχειοθετείται το αδίκημα της μη καταβολής διατροφής, όταν ο υπόχρεος διατροφής κακόβουλα παραβιάζει την υποχρέωση διατροφής που του την έχει επιβάλει ο νόμος και έχει αναγνωρίσει έστω και προσωρινά το δικαστήριο, με τρόπο τέτοιο ώστε ο δικαιούχος να υποστεί στερήσεις, και να αναγκαστεί να δεχτεί βοήθεια άλλων. Αρκεί λοιπόν, για να πληρείται η νομοθετική υπόσταση του αδικήματος, να υπάρχει αναγνωρισμένη έστω και με απόφαση ασφαλιστικών μέτρων, η υποχρέωση διατροφής η οποία θα πρέπει να παραβιάζεται κακόβουλα, ενώ δηλαδή ο υπόχρεος θα μπορούσε με τα οικονομικά που διαθέτει να καταβάλει τη διατροφή, να μην την καταβάλει και ο δικαιούχος αυτής να βρίσκεται σε τέτοια οικονομική κατάσταση, που να είναι αδύνατη η ικανοποίηση των βασικών βιοτικών του αναγκών.
Το συγκεκριμένο αδίκημα, ανήκει στην κατηγορία των αυτεπαγγέλτως διωκόμενων αδικημάτων και αν συντρέχουν οι αναφερθείσες προϋποθέσεις, επιβάλλεται στερητική της ελευθερίας ποινή μέχρι ενός έτους στον υπόχρεο της διατροφής, η οποία μάλιστα μπορεί να επιβληθεί περισσότερες φορές, εφόσον διαπιστωθεί πώς ο υπόχρεος διατροφής παραβιάζει την υποχρέωση του, σε διαφορετικά χρονικά σημεία. Η υποβολή μήνυσης που έχει ως αποτέλεσμα την κίνηση της ποινικής διαδικασίας, συνιστά ένα ιδιαιτέρως αποτελεσματικό μέσο προστασίας, για τους δικαιούχους διατροφής τέκνων και όχι μόνο, καθώς οι υπόχρεοι διατροφής που κακόβουλα δεν καταβάλλουν, φοβούνται για την ποινική τους καταδίκη και αναγκάζονται να συμμορφωθούν στις υποχρεώσεις τους.
Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως, σε περίπτωση που ο υπόχρεος διατροφής καταδικαστεί σε συνολική ποινή φυλάκισης που υπερβαίνει το ένα έτος, κάτι που στην πράξη μπορεί να συμβεί, αν η παραβίαση της υποχρέωσης διατροφής γίνεται σε διαφορετικά διαστήματα, τότε το δικαστήριο δεν μπορεί να αναστείλει την έκτιση της ποινής και διατάσσει τη μετατροπή της φυλάκισης σε χρηματική ποινή. Τα ποσά της χρηματικής ποινής είναι αισθητά μεγαλύτερα, σε σχέση με την οφειλόμενη διατροφή. Το γεγονός αυτό, αποτελεί ένα ουσιώδες μέσο πίεσης, αφού ο υπόχρεος διατροφής, αναγκάζεται να καταβάλει το συνήθως μικρότερο ποσό διατροφής, ώστε να γλιτώσει την καταβολή χρηματικής ποινής, που θα του επιβληθεί από το δικαστήριο. Ωστόσο, θα πρέπει οι δικαιούχοι διατροφής να γνωρίζουν πώς η κίνηση της ποινικής διαδικασίας με την υποβολή μήνυσης για μη καταβολή διατροφής, δεν θα τους αποφέρει άμεσα χρηματικά πόσα, άλλα θα αποτελέσει ένα αποτελεσματικό και ουσιώδες μέσο πίεσης, προκειμένου να εισπράξουν τα επιδικασθέντα χρηματικά ποσά διατροφής.
Ωστόσο, οι απαραίτητες νομικές διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθηθούν, προκειμένου ο δικαιούχος διατροφής να εισπράξει τα ποσά, που ορίζει έστω και μία προσωρινή δικαστική απόφαση είναι διαδικασία, της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων και της τακτικής αγωγής με αίτημα την επιδίκαση διατροφής, καθώς και οι διαδικασίες της αναγκαστικής εκτέλεσης, προκειμένου να εισπραχθεί το επιδικασθέν χρηματικό ποσό διατροφής. Παρατηρούμε λοιπόν, πως το αδίκημα της μη καταβολής διατροφής παρά την ύπαρξη δικαστικής απόφασης, δεν έχει μόνο ποινικό σκέλος, αλλά θα πρέπει ο δικαιούχος να κινηθεί με τις ταχύρρυθμες διαδικασίες των ασφαλιστικών μέτρων και της προσωρινής διαταγής, καθώς και της τακτικής αγωγής ούτως ώστε να μπορεί να προβεί στις διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης, προκειμένου να εισπράξει. Η μήνυση για μην καταβολή διατροφής παρά την ύπαρξη δικαστικής αποφάσεως, λειτουργεί ως ένα ισχυρό μέσο πίεσης στον υπόχρεο διατροφής, που ενώ έχει χρήματα και μπορεί να καταβάλει, δεν τηρεί τη δικαστική απόφαση φέρνοντας στο δικαιούχο διατροφής, σε ιδιαιτέρως άσχημη οικονομική κατάσταση.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, στον ποινικό μας κώδικα προβλέπεται το άρθρο 358 π.κ., το οποίο προβλέπει το αδίκημα της μη καταβολής διατροφής. Η μήνυση για το συγκεκριμένο αδίκημα, μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να αναγκάσει τον υπόχρεο διατροφής, να τηρεί τις δικαστικές αποφάσεις περί διατροφής και να καταβάλει τα επιδικασθέντα ποσά στο δικαιούχο. Ωστόσο, πέρα από τη μήνυση για μη καταβολή διατροφής, η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων με προσωρινή διαταγή και της τακτικής αγωγής, καθώς και οι διαδικασίες της αναγκαστικής εκτέλεσης, είναι απαραίτητες και θα πρέπει να τίθενται πάντοτε σε προτεραιότητα, καθώς αυτές είναι που οδηγούν στην είσπραξη των δικαστικώς αναφερθέντων ποσών διατροφής.