H καταγραφή εικόνας και ήχου στους χώρους εργασίας, αποτελεί στις μέρες μας ένα ιδιαίτερο συχνό φαινόμενο, καθώς οι εργοδότες χρησιμοποιούν κάμερες, προκειμένου να παρακολουθούν τους εργαζόμενους κατά την εργασία τους. Οι εργοδότες προβαίνουν στη παρακολούθηση ώστε να γνωρίζουν, ποιοι εργαζόμενοι εργάζονται πιο επισταμένα και ποιοι όχι.
Η παρακολούθηση μάλιστα πραγματοποιείται, χωρίς προγενέστερη συγκατάθεση των εργαζομένων στις περισσότερες των περιπτώσεων. Ως προκάλυμμα οι εργοδότες επικαλούνται, αφενός την ασφάλεια των εγκαταστάσεων που αποτελεί περιουσιακό τους κεφάλαιο, αφετέρου την ασφάλεια των εργαζομένων από άσχημα περιστατικά, εντός του χώρου εργασίας. Η συγκεκριμένη ενέργεια, ήτοι η τοποθέτηση καμερών για βιντεοσκόπηση σε χώρους εργασίας, είναι μεν επιτρεπτή και νόμιμη αλλά όχι αβίαστα, καθώς θα πρέπει να πληρούνται πολλές προϋποθέσεις και περιορισμοί για τον εργοδότη και φυσικά θα πρέπει πρωτίστως να έχει ενημερώσει και γνωστοποιήσει στους εργαζόμενους πώς καταγράφονται, κατά τη εργασία τους και να έχει λάβει φυσικά τη συναίνεση τους.
Κάμερες σε εργασιακό χώρο – Τοποθέτηση Καμερών
Η τοποθέτηση καμερών είναι επιτρεπτή σε, εμπορικά καταστήματα, καφέ και εστιατόρια, στα σημεία εισόδου και εξόδου από αυτά, χωρίς όμως να λαμβάνεται εκτεταμένη εικόνα από το δημόσιο χώρο. Στα ταμεία, προφανώς λόγω των οικονομικών δοσοληψιών, σε χώρους φύλαξης χρημάτων, σε χώρους στάθμευσης για την προστασία των οχημάτων, σε ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις και σε αποθήκες όπου φυλάσσονται εμπορεύματα. Δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση καμερών ασφαλείας σε χώρους των εμπορικών καταστημάτων, όπου εργάζεται προσωπικό χωρίς να έχουν πρόσβαση οι πελάτες ή στα γραφεία των εργαζομένων, ούτε στα καφέ, μπαρ και εστιατόρια στους χώρους συνεστίασης ή διασκέδασης. Επιπροσθέτως, δεν επιτρέπεται η καταγραφή με τοποθέτηση καμερών στην κουζίνα ή στους χώρους στους οποίους υπάρχουν μόνο εργαζόμενοι. Επιτρέπεται η τοποθέτηση κάμερας στα γραφεία που βρίσκονται σε πολυκατοικίες, η οποία όμως θα πρέπει να λαμβάνει μόνο εικόνα και όχι ήχο, στο εξωτερικό μέρος της πόρτας εισόδου του γραφείου, χωρίς ωστόσο να επιτρέπεται η κάμερα να καταγράφει τα τμήμα των κοινόχρηστων χώρων ή τους κατοίκους των υπολοίπων διαμερισμάτων.
Αναφορικά με το εσωτερικό των γραφείων, δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση κάμερας, στο χώρο που εργάζονται οι εργαζόμενοι, εκτός αν εντός του γραφείου φυλάσσονται αντικείμενα μεγάλης οικονομικής αξίας και μόνον αν αυτά, δεν δύναται να προστατευτούν με άλλον τρόπο. Όπως είναι αναμενόμενο, δεν επιτρέπεται η τοποθέτηση κάμερας στις τουαλέτες, στα αποδυτήρια και στα λουτρά του προσωπικού ή των πελατών. Σε περίπτωση που ένας εργοδότης, αποφασίσει να τοποθετήσει κάμερα σε εργασιακό χώρο, καθίσταται υπεύθυνος επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων που καταγράφονται και θα πρέπει να τηρεί, τις διατάξεις περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Μάλιστα, είναι υποχρεωτική η ανάρτηση πινακίδας, που να αναφέρει πώς ο χώρος βιντεοεπιτηρείται, καθώς την ύπαρξη καμερών θα πρέπει να γνωρίζουν, τόσο οι εργαζόμενοι, όσο και οι πελάτες που εισέρχονται και εξέρχονται του καταστήματος.
Είναι μάλιστα εκ του νόμου υποχρεωτικό, ο εργοδότης να έχει γνωστοποιήσει στην αρχή προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, πως έχει εγκαταστήσει σύστημα βιντεοεπιτήρησης, πριν αρχίσει να θέτει αυτό σε λειτουργία και να χρησιμοποιεί την επιτήρηση, σεβόμενος την προσωπικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα των εργαζομένων του, καθώς και των πελατών του. Επί παράνομων ψηφιακών καταγραφών του χώρου εργασίας, ο εργαζόμενος δύναται να απαιτήσει από τον εργοδότη, να του χορηγήσει αντίγραφα του καταγραφέντος υλικού, καθώς και να ζητήσει τις αναγκαίες εξηγήσεις, για τους λόγους που είναι απαραίτητη η χρήση καμερών ασφαλείας στο χώρο εργασίας του.
Ο εργοδότης μάλιστα υποχρεούται να παράσχει στον εργαζόμενο αυτά τα στοιχεία που μπορεί να του ζητήσει. Αν αρνηθεί ο εργοδότης να του χορηγήσει το υλικό που καταγράφηκε, ο εργαζόμενος δικαιούται να προσφύγει στην Ανεξάρτητη Αρχή προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και να προβεί, σε εγγραφή καταγγελία του περιστατικού και της συμπεριφοράς του εργοδότη του, ο οποίος ως ελέχθη είναι υπεύθυνος επεξεργασίας προσωπικών του δεδομένων. Η αρχή έχει δυνατότητα να προβεί σε διοικητικά πρόστιμα και έχει υποχρέωση ο εργοδότης να αφαιρέσει το υλικό που καταγράφηκε, εφόσον η αρχή κρίνει πως ο σκοπός του εργοδότη, δεν ήταν η βιντεοεπιτήρηση αλλά κάποιος άλλος παράνομος σκοπός. Πέρα από τη δυνατότητα που έχει ο εργαζόμενος, να προβεί σε καταγγελία ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, δικαιούται να προσφύγει στα αστικά δικαστήρια και να διεκδικήσει αποζημίωση για την αποκατάσταση της ηθικής βλάβης που του προκλήθηκε, από την προσβολή της προσωπικότητάς του, αφενός λόγω της παράνομης καταγραφής των προσωπικών του δεδομένων, αφετέρου λόγω της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της αξιοπρέπειας, της ιδιωτικής ζωής και της ελεύθερης ανάπτυξης προσωπικότητας.
Πέρα από το αστικό σκέλος της υπόθεσης, υπάρχει και το ποινικό αδίκημα, το οποίο δεν είναι άλλο από την παράνομη επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, για το οποίο ο εργαζόμενος έχει το δικαίωμα να υποβάλλει έγκληση, κατά του εργοδότη και να συμμετάσχει στην ποινική δίκη, για την υποστήριξη κατηγορίας. Συμπεριφορές όπως, η καταγραφή δεδομένων με κάμερες, με σκοπό τον έλεγχο της αποδοτικότητας του εργαζομένου, είναι παράνομες και το υλικό που καταγράφηκε δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί, ως βάσιμος λόγος απόλυσης. Πέραν τούτου, το υλικό που έχει καταγραφεί αποτελεί παράνομη πράξη του εργοδότη σε βάρος του εργαζόμενου, που έχει ως συνέπεια την επιβολή υψηλών προστίμων, από την Ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, η βιντεοεπιτήρηση του χώρου εργασίας με τη χρήση καμερών είναι μεν επιτρεπτή, αλλά υπό αυστηρότατες προϋποθέσεις και θα πρέπει να αποσκοπεί σε δικαιολογημένο συμφέρον του εργοδότη και όχι, στο να οδηγεί τον εργαζόμενο σε μία κατάσταση υπερβολικής καταπίεσης, λόγω της συνεχούς επιτήρησης, η οποία προσβάλλει σφόδρα την προσωπικότητά του και τον οδηγεί στην εργασιακή ασφυξία.