Η επικαρπία είναι η δυνατότητα να χρησιμοποιεί και να λαμβάνει καρπούς από ένα αντικείμενο, χωρίς να κατέχει την απόλυτη κυριότητά του. Αυτό το δικαίωμα μπορεί να προκύψει μέσω διαθήκης, σύμβασης ή νόμου. Στην περίπτωση των ακινήτων, η επικαρπία παρέχει στον επικαρπώτη το δικαίωμα να χρησιμοποιεί και να απολαμβάνει το ακίνητο, αλλά χωρίς να έχει τη δυνατότητα να το τροποποιήσει ή να το πουλήσει.
Στην περίπτωση που κληρονομήσετε την επικαρπία, ο διαθέτης ή οι συμβαλλόμενοι μπορούν να καθορίσουν ότι ένας ή περισσότεροι από τους κληρονόμους θα έχουν το δικαίωμα της επικαρπίας επί της κληρονομίας, ενώ η απόλυτη ιδιοκτησία θα ανήκει σε άλλους κληρονόμους.
Η εγκατάσταση του κληρονόμου στην επικαρπία μπορεί να πραγματοποιηθεί διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τον τρόπο που προβλέπεται:
- Εγκατάσταση με διαθήκη: Ο διαθέτης πρέπει να αναφέρει στη διαθήκη του ότι ο κληρονόμος θα έχει το δικαίωμα της επικαρπίας επί του κληρονομιαίου πράγματος. Η εγκατάσταση της επικαρπίας μπορεί να γίνει είτε με γενική διάταξη, είτε με ειδική διάταξη στη διαθήκη.
- Εγκατάσταση με σύμβαση: Στην περίπτωση εγκατάστασης με σύμβαση, οι συμβαλλόμενοι συμφωνούν ρητά ότι ένας ή περισσότεροι από αυτούς θα έχουν το δικαίωμα της επικαρπίας επί του κληρονομιαίου πράγματος. Η εγκατάσταση της επικαρπίας μπορεί να γίνει είτε με κοινή διαθήκη, είτε με άλλη σύμβαση.
- Εγκατάσταση με νόμο: Στην περίπτωση εγκατάστασης με νόμο, ο νόμος καθορίζει ποιος κληρονόμος θα έχει το δικαίωμα της επικαρπίας επί του κληρονομιαίου πράγματος. Η επικαρπία λήγει με τον θάνατο του επικαρπώτη και η απόλυτη ιδιοκτησία περνάει σε άλλους κληρονόμους.
Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία που αφορούν την επικαρπία και την εγκατάσταση κληρονόμου σε αυτήν.
Η εισαγωγή ενός δικαιώματος κληρονομίας στην περιοχή της Επικαρπίας έχει τα ακόλουθα επιπτώσεις:
- Ο δικαιούχος της επικαρπίας έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί και να λαμβάνει τα αποδείγματα του περιουσιακού αγαθού που κληρονομεί.
- Ο δικαιούχος της επικαρπίας δεν έχει το δικαίωμα να μεταβιβάσει την επικαρπία σε άλλο άτομο.
- Η επικαρπία τελειώνει με τον θάνατο του δικαιούχου της.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι ένας άνθρωπος καθορίζει στη διαθήκη του ότι η σύζυγός του θα έχει το δικαίωμα επικαρπίας στην ακίνητη περιουσία του, ενώ η ιδιοκτησία θα μεταβιβαστεί στα παιδιά του. Σε αυτήν την περίπτωση, η σύζυγος θα έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί και να λαμβάνει τα ενοίκια από την ακίνητη περιουσία, ενώ τα παιδιά θα κληρονομήσουν την ακίνητη περιουσία μετά τον θάνατο της συζύγου.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η επιλογή του διαθέτη να μεταβιβάσει ολόκληρη ή μέρος της κληρονομιάς σε τρίτο πρόσωπο μπορεί να επηρεάσει τη νόμιμη μερίδα των κληρονόμων που έχουν το δικαίωμα να κληρονομήσουν βάσει του νόμου.
Η νόμιμη μερίδα είναι το ελάχιστο ποσοστό της κληρονομιάς που ανήκει στους νόμιμους κληρονόμους, ανεξάρτητα από τις διατάξεις της διαθήκης. Το ποσοστό της νόμιμης μερίδας καθορίζεται ανάλογα με τον βαθμό συγγένειας του κληρονόμου με τον διαθέτη και την αξία της κληρονομιάς.