Σε διάσταση στο ίδιο σπίτι. Δεν είναι λίγοι οι εντολείς που αναρωτιούνται, αν ενώ βρίσκονται στο ίδιο σπίτι και συνοικούν με τον/την σύζυγο τους βρίσκονται σε διάσταση. Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα, βασίζεται στην ορθή διάκριση της έννοιας της συμβίωσης από αυτή της διάστασης και πάντοτε μέσα από τη μελέτη της νομοθεσίας και της νομολογία. Για να απαντήσουμε με απλά λόγια, θα πούμε πως σε διάσταση μπορεί να βρίσκεται ένα παντρεμένο ζευγάρι παρά το γεγονός πως ζει μαζί στο ίδιο σπίτι, αν δεν έχει συντροφική διάθεση, αν έστω ένας εκ των συζύγων δεν έχει δηλαδή πρόθεση για συμβίωση, με την ουσιαστική έννοια που υφίσταται στα παντρεμένα ζευγάρια.
Η συμβίωση των συζύγων
Η συμβίωση των συζύγων, αν και αποτελεί μια αόριστη νομική έννοια και ως εκ τούτου δυσκόλως προσδιορίσιμη, διακρίνεται σε δύο επιμέρους στοιχεία το εξωτερικό υλικό (corpus) και το εσωτερικό ψυχολογικό (animus). Στο εξωτερικό στοιχείο, εμπεριέχονται οι συμπεριφορές των συζύγων που ομοιάζουν σε αυτές που συνήθως έχει ένα παντρεμένο ζεύγος, ενώ το δεύτερο στοιχείο το εσωτερικό αναφέρεται στη θέληση του ζεύγους, να έχει μια ουσιώδη συντροφική σχέση αμοιβαίας πίστης και ενδιαφέροντος.
Τώρα που γνωρίζετε ποια είναι τα ουσιώδη χαρακτηριστικά της συμβίωσης σε ένα παντρεμένο ζευγάρι, θα σας παρουσιάσουμε όσο πιο απλά και περιεκτικά γίνεται, τι είναι η διάσταση σε ένα παντρεμένο ζευγάρι. Η διάσταση αποτελεί τη φυσική και ψυχική απομάκρυνση ανάμεσα στο ζεύγος, στις περιπτώσεις που δεν υφίσταται πρόθεση μεταξύ των συζύγων για κοινωνία βίου. Για τη φυσική και ψυχική απομάκρυνση που οριοθετεί τη διάσταση μεταξύ των συζύγων, υπάρχουν αρκετές επιστημονικές απόψεις στη νομική επιστημονική κοινότητα. Οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι οι ακόλουθες: 1) θα πρέπει να συνυπάρχει φυσική και ψυχική απομάκρυνση για να υφίσταται διάσταση, 2) σε περίπτωση που υπάρχει θέληση για κοινωνία βίου χωρίς φυσική συνοίκηση, δεν υπάρχει διάσταση.
Το βουλητικό στοιχείο της διάστασης
Προεξέχουσα θέση στην ύπαρξη διάστασης σε ένα παντρεμένο ζεύγος, έχει το λεγόμενο βουλητικό στοιχείο της διάστασης, το οποίο αντικατοπτρίζεται στη ψυχική διάθεση τουλάχιστον του ενός εκ των συζύγων να απέχει από την έγγαμη συμβίωση, να μη συμπεριφέρεται πια ως παντρεμένος με συναισθήματα στοργής και αγάπης προς τον σύζυγο του. Η συγκεκριμένη πρόθεση του συζύγου, οδηγεί στη διακοπή της συμβίωσης μεταξύ των συζύγων και αποτελεί την απαρχή της διάστασης ανάμεσα τους, χωρίς να είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί και η λύση του γάμου τους, δια αμετακλήτου αποφάσεως διαζυγίου.
Η νομολογία του Αρείου Πάγου, που αποτελεί το σύνολο των αποφάσεων του ανώτατου δικαστηρίου περί των υποθέσεων που έχουν εισαχθεί σε αυτό, επί του ζητήματος της διάστασης έχει αποφανθεί πως η διάσταση προσδιορίζεται, από την απομάκρυνση του ενός εκ των συζύγων από τη κοινή συζυγική στέγη, η οποία δηλώνει τη πρόθεση του συζύγου για τη διακοπή της έγγαμης συμβίωσης.
Ωστόσο, μια τέτοια απομάκρυνση δεν είναι πάντοτε δηλωτική πρόθεσης για διάσταση, καθώς μπορεί να είναι αναγκαία για επαγγελματικούς λόγους ή άλλους σοβαρούς λόγους. Ο σύζυγος δηλαδή σε σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί μεν να έχει απομακρυνθεί από τη συζυγική στέγη, ωστόσο όμως δε παύει να συνεχίζει να ενδιαφέρεται για το έτερο μέρος του γάμου και να νιώθει συναισθήματα για αυτό.
Στις περιπτώσεις της συνοίκησης των συζύγων, όταν δηλαδή οι σύζυγοι συνεχίζουν να κατοικούν στο ίδιο σπίτι, μπορεί όπως αναφέρθηκε να υφίσταται ανάμεσα τους διάσταση, είτε από τον έναν σύζυγο, είτε και από τους δύο, αν και είναι πιο συχνό στη πράξη το φαινόμενο μαζί με τη ψυχική απομάκρυνση, να συνυπάρχει και η χωριστή εγκατάσταση των συζύγων. Ακόμα λοιπόν και στις περιπτώσεις συνοίκησης των συζύγων, μπορεί να ενυπάρχει ο λεγόμενος χωρισμός από τραπέζης και κοίτης και παρά το γεγονός της εξακολούθησης της συνοίκησης των συζύγων, να βρίσκονται σε διάσταση. Συνήθεις τέτοιες περιπτώσεις διάστασης ενώ υπάρχει συνοίκηση του ζεύγους, είναι αυτές κατά τις οποίες οι σύζυγοι συνεχίζουν να παραμένουν στην ίδια κατοικία, για λόγους όπως είναι η αδυναμία ανεύρεσης άλλης κατοικίας, κοινωνικοί λόγοι, οικονομικοί λόγοι ή για να προστατεύσουν τα τέκνα τους από τα ψυχικά τραύματα που θα τους δημιουργήσει η χωριστή εγκατάσταση και το διαζύγιο των γονιών τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις λοιπόν, το γεγονός της συνοίκησης δεν αίρει την ύπαρξη της διάστασης, καθώς αν οι σύζυγοι δεν έχουν σωματική και ψυχική επαφή μεταξύ τους, πρόκειται δηλαδή για έναν γάμο <<νεκρό>>.
Για να κριθεί αν υφίσταται διάσταση ή όχι στο συγκεκριμένο ζευγάρι, το δικαστήριο κρίνει έχοντας ως κριτήριο, το αν λείπει ή όχι το ψυχολογικό στοιχείο της πρόθεσης για συμβίωση ανάμεσα στο ζεύγος, έχοντας πάντοτε ως γνώμονα τις ειδικότερες συνθήκες που επικρατούν στο συγκεκριμένο παντρεμένο ζευγάρι. Αν ανάμεσα στο ζεύγος δε πραγματοποιούνται πια μία ή περισσότερες κοινές φυσικές δραστηριότητες, αυτό δε σημαίνει πως υπάρχει διάσταση ανάμεσα στο ζευγάρι.
Θα πρέπει να λεχθεί όμως, πως υπάρχει σχέση διάστασης και εγκατάλειψης, αφού η διετής διάσταση αποτελεί αμάχητο τεκμήριο κλονισμού του γάμου και η εγκατάλειψη συζυγικής στέγης αποτελεί ένα από τα μαχητά τεκμήρια ισχυρού κλονισμού του γάμου, πέρα από τα υπόλοιπα τεκμήρια ισχυρού κλονισμού, που μπορεί να υπάρχουν ανάμεσα στο παντρεμένο ζεύγος.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, το να βρίσκεται ένα ζεύγος σε διάσταση και να κατοικεί στον ίδιο σπίτι είναι κάτι που μπορεί να συμβαίνει και θα πρέπει το χρονικό σημείο της έναρξης της διαστάσεως ανάμεσα στο ζεύγος, να αποδειχτεί δικαστηριακά, με γνώμονα το χρονικό σημείο της έλλειψης του βουλητικού στοιχείου, δηλαδή της πρόθεσης ενός τουλάχιστον εκ των συζύγων να βρίσκεται σε συμβίωση, κάτι που είναι απαραίτητο σε έναν ενεργό γάμο.