Είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, οι έννοιες της αντιπροσώπευσης και της πληρεξουσιότητας να συγχέονται. Στο παρόν άρθρο, θα επιχειρηθεί να αποσαφηνιστούν οι συγκεκριμένοι όροι. Στις περιπτώσεις που ένα πρόσωπο λόγω πραγματικών λόγων όπως είναι ενδεικτικά μια ασθένεια, δε μπορεί ή δε θέλει να ενεργήσει αυτοπρόσωπα ή στις περιπτώσεις που κάποιος, λόγω νομικών προβλημάτων, όπως είναι επί παραδείγματι η ανικανότητα για δικαιοπραξία δε μπορεί από μόνος του να ενεργήσει, τότε χρησιμοποιείται ο θεσμός της αντιπροσώπευσης ή όπως διαφορετικά αποκαλείται αντιπροσωπείας.
Δια του συγκεκριμένου θεσμού, ήτοι της αντιπροσωπεύσεως πραγματοποιείται η κατάρτιση δικαιοπραξιών, καθώς και η διενέργεια νομικών πράξεων με άλλο πρόσωπο. Θα πρέπει να τονιστεί όμως, πως ορισμένες δικαιοπραξίες που έχουν κάποια νομική / δεσμευτική βαρύτητα, δεν επιδέχονται αντιπροσώπευσης. Μερικές από αυτές τις δικαιοπραξίες που δεν επιδέχονται αντιπροσώπευσης, είναι η εκούσια αναγνώριση τέκνου, η διαθήκη, ο γάμος και η υιοθεσία. Η αντιπροσώπευση διακρίνεται σε, νόμιμη αντιπροσώπευση όταν η αναπλήρωση του προσώπου με άλλο πρόσωπο γίνεται από τον νόμο και σε εκούσια αντιπροσώπευση, όταν το πρόσωπο με τη θέληση του θέλει να αντιπροσωπευτεί, από κάποιο άλλο πρόσωπο. Η εκούσια αντιπροσώπευση διακρίνεται, σε άμεση και έμμεση, με κριτήριο τον τρόπο με τον οποίο ενεργεί ο αντιπρόσωπος.
Στις περιπτώσεις που, ο αντιπρόσωπος καταρτίζει τη δικαιοπραξία στο όνομα του αντιπροσωπευόμενου και μέσα στα όρια της εξουσίας για αντιπροσώπευση, για να επέλθουν άμεσα τα αποτελέσματα της αντιπροσώπευσης στο πρόσωπο του αντιπροσωπευόμενου, τότε γίνεται λόγος για άμεση αντιπροσώπευση.
Ποιες είναι οι βασικότερες προϋποθέσεις, της άμεσης αντιπροσώπευσης;
Οι βασικότερες προϋποθέσεις της άμεσης αντιπροσώπευσης είναι α) η δικαιοπραξία να καταρτίζεται από τον αντιπρόσωπο, στο όνομα και για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου. Ως εκ τούτου, θα πρέπει ξεκάθαρα να φαίνεται πως ο αντιπρόσωπος θέλει να παραχθούν τα έννομα αποτελέσματα, για τον αντιπροσωπευόμενο και όχι για τον ίδιο. Αν κάποιος ενήργησε λόγω πλάνης στο όνομα του, ενώ η βούληση του ήταν να ενεργήσει για άλλον, τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας επέρχονται στο πρόσωπο του και μόνο ο ίδιος δύναται να ζητήσει, να ακυρωθεί η δικαιοπραξία που πραγματοποιήθηκε, β) η δικαιοπραξία που πραγματοποιεί ο αντιπρόσωπος, θα πρέπει να καταρτίζεται στα όρια της εξουσίας του αντιπροσώπου για αντιπροσώπευση και να μην υπερβαίνει αυτά. Η έκταση της εξουσίας του αντιπροσώπου, καθορίζεται από το είδος της αντιπροσώπευσης. Από το νόμο καθορίζεται η έκταση της εξουσίας του αντιπροσώπου στη νόμιμη αντιπροσώπευση, ενώ στη περίπτωση της εκούσιας αντιπροσώπευσης η έκταση της εξουσίας του αντιπροσώπου καθορίζεται εκ της συμβάσεως. Στο παρόν σημείο, θα πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ της σύμβασης που συνιστά εντολή και της μονομερούς δικαιοπραξίας που αποτελεί πληρεξουσιότητα.
Πότε υφίσταται η λεγόμενη έμμεση αντιπροσώπευση;
Στις περιπτώσεις που ο αντιπρόσωπος, επιχειρεί τη δικαιοπραξία στο όνομα του αλλά για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου, τότε γίνεται λόγος για έμμεση αντιπροσώπευση. Με απλά λόγια αυτό σημαίνει πως τα αποτελέσματα της αντιπροσώπευσης επέρχονται στο πρόσωπο του αντιπροσώπου και έπειτα πραγματοποιείται μεταξύ αντιπροσώπου και αντιπροσωπευόμενου ιδιαίτερη δικαιοπραξία, ώστε να μεταβιβασθούν τα αποτελέσματα της αντιπροσώπευσης στον αντιπροσωπευόμενο. Μόνο η άμεση αντιπροσώπευση και όχι η έμμεση, ρυθμίζεται από τον αστικό κώδικα. Ο έμμεσος αντιπρόσωπος, ενεργώντας στο όνομα του αναλαμβάνει προσωπικά, δικαιώματα και υποχρεώσεις έναντι του τρίτου με τον οποίο συναλλάσσεται.
Τι ορίζεται όμως στο νόμο ως πληρεξουσιότητα;
Ως πληρεξουσιότητα ορίζεται η μονομερής δικαιοπραξία, δια της οποίας παρέχεται η εξουσία για αντιπροσώπευση, δηλαδή αποδίδεται η δυνατότητα κατάρτισης δικαιοπραξιών στο όνομα και για λογαριασμό του αντιπροσωπευόμενου. Πληρεξούσιο καλείται το έγγραφο, με το οποίο παρέχεται η εξουσία για αντιπροσώπευση. Με δήλωση στον αντιπρόσωπο ή στον τρίτο με τον οποίο επιχειρείται η δικαιοπραξία, πραγματοποιείται ο τρόπος παροχής της πληρεξουσιότητας. Η δήλωση αυτή γίνεται συνήθως με τον ίδιο τύπο, με τη δικαιοπραξία για την οποία δόθηκε η εξουσία για αντιπροσώπευση.
Σε τι διακρίνεται η πληρεξουσιότητα;
Η πληρεξουσιότητα διακρίνεται, σε γενική και ειδική. Γενική είναι η πληρεξουσιότητα όταν αναφέρεται σε όλες τις δικαιοπραξίες ή σε μια ευρεία ομάδα τουλάχιστον των δικαιοπραξιών του αντιπροσωπευόμενου, ενώ ειδική είναι η πληρεξουσιότητα που αναφέρεται σε συγκεκριμένες δικαιοπραξίες. Οι λόγοι για τους οποίους παύει η πληρεξουσιότητα, είναι γενικοί και ειδικοί.
Ποιοι είναι οι γενικοί λόγοι παύσης της πληρεξουσιότητας;
Οι γενικοί λόγοι παύσης της πληρεξουσιότητας είναι η πλήρωση αιρέσεως σε περίπτωση που αυτή είχε δοθεί υπό αίρεση, η παρέλευση της προθεσμίας, καθώς και αν η πράξη για την οποία δόθηκε η πληρεξουσιότητα ολοκληρώθηκε ή έγινε αδύνατη.
Ποιοι είναι οι ειδικοί λόγοι παύσης της πληρεξουσιότητας;
Οι ειδικοί λόγοι για τους οποίους επέρχεται η παύση της πληρεξουσιότητας είναι οι ακόλουθοι: 1) ο θάνατος του αντιπροσωπευόμενου ή του πληρεξουσίου, εφόσον δε συνάγεται το αντίθετο, 2) η λήξη της έννομης σχέσης, πάνω στην οποία βασίζεται η πληρεξουσιότητα, 3) η παραίτηση του πληρεξούσιου, με μονομερή δήλωση στον αντιπροσωπευόμενο, 4) η δικαστική απόφαση, με την οποία επέρχεται η ακύρωση του πληρεξουσίου εγγράφου, 5) η επέλευση της ανικανότητας για δικαιοπραξία στο πρόσωπο του πληρεξουσίου ή του αντιπροσωπευόμενου και 6) η με μονομερή δήλωση ανάκληση της πληρεξουσιότητας, προς τον πληρεξούσιο ή τους τρίτους.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, οι έννοιες της αντιπροσώπευσης και της πληρεξουσιότητας, είναι δύο έννοιες που ουσιαστικά η μια αποτελεί προέκταση της άλλης. Θα λέγαμε πως η πληρεξουσιότητα αποτελεί τη προέκταση της αντιπροσώπευσης.