H συγκεκριμένη νομοθετική πρόβλεψη, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την προστασία ατόμων που έχουν σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας και ως εκ τούτου, είναι άτομα επικίνδυνα για τον εαυτό τους, για την οικογένειά τους και το κοινωνικό περίγυρο. Συνήθεις παθήσεις των ατόμων για τα οποία προβλέπεται ακούσια νοσηλεία είναι οι ψυχικές παθήσεις, της σχιζοφρένειας και της ψύχωσης.
Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι που πάσχουν από αυτές τις βαριές ψυχιατρικές παθήσεις, δεν έχουν συνείδηση των ενεργειών τους και αν αφεθούν χωρίς φαρμακευτική αγωγή και ψυχιατρική υποστήριξη, μπορούν να γίνουν επικίνδυνοι. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 95 παράγραφος 1 του νόμου 2071/1992, ακούσια νοσηλεία είναι η χωρίς τη συγκατάθεσή του ασθενή που πάσχει από ψυχικές διαταραχές εισαγωγή, καθώς και η παραμονή του για θεραπεία, σε κατάλληλη μονάδα ψυχικής υγείας.
Ακούσια νοσηλεία – Άρθρο 1687
Η ακούσια νοσηλεία έχει τη ρύθμιση της, τόσο στο άρθρο 1687 του Αστικού Κώδικα, όσο και στους νόμους 2071/1992 και 2716/1999. Σκοπός του νομοθέτη είναι, η εισαγωγή νόμιμου περιορισμού του δικαιώματος προσωπικής ελευθερίας, υπόληψής, τιμής και ανθρώπινης αξιοπρέπειας των ψυχικά ασθενών ανθρώπων, με σκοπό τόσο το ατομικό όσο και το δημόσιο συμφέρον. Είναι ιδιαιτέρως σημαντικό ο συγκεκριμένος θεσμός, να χρησιμοποιείται πάντοτε μετά από δικαστικό έλεγχο και μόνο αν είναι αναγκαίος.
Ποιες είναι όμως οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση του θεσμού της ακούσιας νοσηλείας;
Οι συγκεκριμένες προϋποθέσεις αναφέρονται, στο άρθρο 95 παράγραφος 2 του νόμου 2071/1992, οι οποίες θα πρέπει να πληρούνται για να τεθεί ένα άτομο σε ακούσια νοσηλεία. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι οι ακόλουθες: α) να πάσχει ο ασθενής από ψυχική διαταραχή, δεν έχει σημασία το αν έχει υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση ή αν έχει ή όχι διοριστεί προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης για τον ασθενή, β) να αποδεικνύεται σοβαρή διαταραχή του ελέγχου της πραγματικότητας και εξαιτίας αυτής της διαταραχής, να μη δύναται να κρίνει για το συμφέρον της υγείας του, γ) το να μη νοσηλεύεται να έχει ως συνέπεια, είτε την επιδείνωση της κατάστασης της υγείας του, είτε το να είναι απαραίτητη νοσηλεία του, για να αποτραπούν πράξεις βίας κατά του ίδιου ή τρίτου. Ουσιαστικά λοιπόν η ακούσια νοσηλεία, αποτελεί ένα νομοθετικό μέτρο για την αποτροπή τέλεσης εγκλημάτων από ψυχικά ασθενείς, καθώς και για να μη βλάψουν οι ίδιοι τον εαυτό τους.
Κατά το άρθρο 96 του νόμου 2071/1992, την αίτηση για ακούσια νοσηλεία ασθενούς μπορούν να ζητήσουν, ο σύζυγος του, οι συγγενείς σε ευθεία γραμμή απεριόριστα, οι συγγενείς εκ πλαγίου μέχρι και το δεύτερο βαθμό ή όποιος έχει την επιμέλεια του προσώπου του ή ο επίτροπος του δικαστικά συμπαραστατούμενου. Σε περίπτωση ανυπαρξίας των αναφερθέντων προσώπων, εάν υφίσταται επείγουσα περίπτωση την ακούσια νοσηλεία δύναται να ζητήσει και αυτεπάγγελτα, ο Εισαγγελέας πρωτοδικών του τόπου κατοικίας ή διαμονής του ασθενή.
Αίτηση για την Ακούσια Νοσηλεία
Η αίτηση για την ακούσια νοσηλεία, απευθύνεται προς τον εισαγγελέα πρωτοδικών του τόπου της κατοικίας ή διαμονής του προσώπου που αναφέρεται στην αίτηση ως ασθενής. Η συγκεκριμένη αίτηση θα πρέπει να είναι ειδικώς και πλήρως αιτιολογημένη, να περιγράφει τη συμπεριφορά του ασθενούς, το ψυχικό νόσημα από το οποίο αυτός πάσχει, τις προγενέστερες ενέργειες πριν την ακούσια νοσηλεία και να συνοδεύεται από αποδεικτικό υλικό, όπως βιβλιάρια υγείας, ιατρικές γνωματεύσεις, παραμονή σε νοσοκομεία κ.τ.λ. Επιπροσθέτως, είναι απαραίτητο η αίτηση να συνοδεύεται από γραπτές γνωματεύσεις δύο ψυχιάτρων ή ενός ψυχιάτρου και ενός γιατρού παρεμφερούς ειδικότητας.
Ο Εισαγγελέας αφού προβεί σε εξέταση της αιτήσεως και των αποδεικτικών στοιχείων που προσκομίζονται με αυτή και εφόσον και οι δύο ιατρικές γνωματεύσεις συμφωνούν, πως θα πρέπει να εφαρμοστεί ακούσια νοσηλεία, διατάσσει τη μεταφορά του ασθενούς σε κατάλληλη μονάδα ψυχικής υγείας. Σε περίπτωση που πάψουν να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του άρθρου 95 παράγραφος 2 του νόμου 2071/1992, επέρχεται η διακοπή της ακούσιας νοσηλείας και θα πρέπει να χορηγηθεί από το διευθυντή εξιτήριο στον ασθενή και συγχρόνως να κοινοποιηθεί σχετική έκθεση στον αρμόδιο εισαγγελέα. Η χρονική διάρκεια της ακούσιας νοσηλείας, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους 6 μήνες.
Μετά τους τρεις μήνες ακούσιας νοσηλείας, ο διευθυντής της ψυχιατρικής κλινικής, μαζί με άλλον έναν ψυχίατρο, υποβάλλουν έκθεση στον εισαγγελέα, όπου αναφέρουν την πορεία της υγείας του ασθενή. Ο Εισαγγελέας δύναται να μεταφέρει αυτή την έκθεση, στο μονομελές πρωτοδικείο της περιφέρειας, με αίτηση του περί διακοπής της ακούσιας νοσηλείας. Δικαίωμα να αιτηθούν να παύσει η ακούσια νοσηλεία του ασθενούς, έχει ο ίδιος ο ασθενής, οι συγγενείς του ή ο επίτροπος του, σε περίπτωση που αυτός έχει τεθεί σε δικαστική συμπαράσταση. Η αίτηση των αναφερθέντων προσώπων, θα πρέπει να απευθύνεται στον εισαγγελέα.
Σε περίπτωση που η αίτηση δεν γίνει δεκτή από το πρωτοδικείο, υπάρχει δυνατότητα νέας αιτήσεως, μετά από την παρέλευση τριών μηνών. Υπάρχει μάλιστα η δυνατότητα άσκησης των ένδικων μέσων, της εφέσεως και της ανακοπής κατά της απόφασης του πρωτοδικείου που κάνει δεκτή την αίτηση ακούσιας νοσηλείας. Τα ένδικα αυτά μέσα ασκούνται εντός προθεσμίας δύο μηνών από τη δημοσίευση της απόφασης. Ο θεσμός της ακούσιας νοσηλείας είναι χωρίς αμφιβολία, επαχθέστερος από τον θεσμό της δικαστικής συμπαράστασης.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, θα πρέπει να λεχθεί πως ο ασθενής που υποβάλλεται σε ακούσια νοσηλεία, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ασθενής και όχι ως κρατούμενος, καθώς ο σκοπός του συγκεκριμένου μέτρου είναι η βελτίωση της καταστάσεως της ψυχικής υγείας του ασθενούς. Πέραν τούτου, ο νομοθέτης θεσμοθέτησε το συγκεκριμένο θεσμό, τόσο για να διαφυλάξει τον ίδιο τον ασθενή από το να βλάψει τον εαυτό του, όσο και για να αποτρέψει τυχόν εγκληματική δράση του ασθενούς, που θα μπορούσε να βλάψει το κοινωνικό σύνολο.