Αναμφίβολα η φθορά ξένης ιδιοκτησίας συνιστά ένα αδίκημα που αφενός αντιμετωπίζεται από τα ποινικά δικαστήρια με τις διατάξεις του ποινικού κώδικα, αφετέρου στα πολιτικά δικαστήρια ο παθόντας αξιώνει την αποζημίωση για να αποκατασταθεί η βλάβη που έχει υποστεί από το αδίκημα, πραγματοποιώντας δια του συνηγόρου του αγωγή για φθορά ξένης ιδιοκτησίας. Αρχικά, ας δούμε τι προβλέπει ο ποινικός κώδικας για το συγκεκριμένο αδίκημα.
Σύμφωνα με το άρθρο 378 ΠΚ <<1. Όποιος καταστρέφει ή βλάπτει ξένο (ολικά ή εν μέρει) πράγμα ή με άλλον τρόπο καθιστά ανέφικτη τη χρήση του τιμωρείται με φυλάκιση έως δύο έτη ή χρηματική ποινή και αν το πράγμα είναι ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή τοποθετημένο σε δημόσιο χώρο με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν το πράγμα είναι μικρής αξίας ή η ζημία που προκλήθηκε είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.
- Με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών και χρηματική ποινή τιμωρείται ο υπαίτιος αν το αντικείμενο της πράξης που προβλέπεται στο εδάφιο α΄ της προηγούμενης παραγράφου είναι πράγμα που χρησιμεύει για κοινό όφελος ή καλλιτεχνικό ή ιστορικό μνημείο ή αν η φθορά έγινε με φωτιά ή με εκρηκτικές ύλες.>>
Με ποιες όμως διατάξεις του αστικού δικαίου θα πραγματοποιηθεί η αγωγή για φθορά ξένης ιδιοκτησίας
Tην απάντηση σε αυτό το ερώτημα, μας τη παρέχει το άρθρο 914 Α.Κ. σύμφωνα με το οποίο «Όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει». Η διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ είναι μια από τις βασικότερες στο αστικό δίκαιο για ζητήματα αποζημιώσεων.
Οι προϋποθέσεις που θα πρέπει να υφίστανται, ώστε να δύναται ο παθόντας να αποζημιωθεί για τη φθορά που υπέστη είναι να πρόκειται για ανθρώπινη συμπεριφορά που να προκαλεί κάποια μεταβολή στον εξωτερικό κόσμο, καθώς και να πρόκειται για εκούσια συμπεριφορά και όχι ακούσια, να έχει τη μορφή της πράξεως ή της παραλείψεως, να πρόκειται για παράνομη συμπεριφορά δηλαδή να πρόκειται για συμπεριφορά που είναι αντίθετη σε απαγορευτικό ή επιτακτικό κανόνα δικαίου, να πρόκειται για συμπεριφορά που διέπεται από υπαιτιότητα του δράστη καθώς το άρθρο 914 ΑΚ θεσπίζει την υποκειμενική ευθύνη για αποζημίωση, δηλαδή το πταίσμα του αδικοπρακτούντος.
Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως, υπαιτιότητα ενυπάρχει και στη περίπτωση της αμέλειας του δράστη, όταν δηλαδή δε καταβάλει την επιμέλεια που απαιτείται στις συναλλαγές. Άλλη μια προϋπόθεση για να έχουμε αδικοπραξία είναι να υπάρχει ζημία, η οποία προσδιορίζεται σύμφωνα με τη κρατούσα θεωρία της διαφοράς, δηλαδή ως ζημία ορίζεται η διαφορά μεταξύ της περιουσιακής κατάστασης του παθόντα μετά από τη ζημία, από αυτή που είχε πριν συμβεί το ζημιογόνο γεγονός.
Η ζημία διακρίνεται σε περιουσιακή και μη, θετική και αποθετική, παρούσα και μέλλουσα, άμεση και έμμεση. Το δίκαιο της αποζημίωσης έχει πλήρη αποκαταστατικό σκοπό, γεγονός που σημαίνει πως αποκαθίσταται πλήρως ο παθών για το σύνολο της ζημίας που υπέστη.
Η τελευταία προϋπόθεση είναι η ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας, ανάμεσα στη ζημιογόνο συμπεριφορά και στο επιζήμιο αποτέλεσμα. Αιτιώδης σύνδεσμος υπάρχει, όταν κατά τη συνήθη πορεία των πραγμάτων η συμπεριφορά του δράστη ήταν ικανή να επιφέρει το ζημιογόνο αποτέλεσμα και πράγματι στην υπό κρίση περίπτωση έφερε αιτιωδώς το ζημιογόνο αποτέλεσμα.
Πέρα όμως από την αποζημίωση του παθόντα, που σχετίζεται με τη ζημία που συνέβη στη περιουσία του, ο αστικός κώδικας παρέχει τη δυνατότητα στον παθόντα να αξιώσει τη λεγόμενη ηθική βλάβη. Συγκεκριμένα, στο άρθρο 932 ΑΚ ορίζεται πως <<Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής ή της αγνείας του ή στερήθηκε την ελευθερία του. Σε περίπτωση θανάτωσης προσώπου η χρηματική αυτή ικανοποίηση μπορεί να επιδικαστεί στην οικογένεια του θύματος λόγω ψυχικής οδύνης>>.
Με απλά λόγια, η ηθική βλάβη είναι το ποσό που επιδικάζεται από τα πολιτικά δικαστήρια και σχετίζεται με τη ψυχική ταλαιπωρία που υπέστη ο παθόντας από το ζημιογόνο συμβάν. Για παράδειγμα, έστω πως ένας δράστης σπάει το αυτοκίνητο του παθόντα. Η φθορά ξένης ιδιοκτησίας που πραγματοποίησε ο δράστης στον παθόντα, αποτιμάται σε ένα συγκεκριμένο ποσό. Ξεχωριστό είναι όμως το κονδύλι που θα λάβει ο παθόντας, για το σοκ που υπέστη βλέποντας τη καταστροφή της περιουσίας του, για το χρονικό διάστημα που θα πρέπει να επισκέπτεται συνεργεία και να είναι αναγκασμένος να βρίσκεται χωρίς αυτοκίνητο.
Στο άρθρο 932 ΑΚ γίνεται λόγος για τη ψυχική οδύνη, η οποία όμως δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου καθώς αφορά το χρηματικό ποσό που επιδικάζεται στους στενούς συγγενείς θανόντος προσώπου, για να απαλύνει το αίσθημα απώλειας εκ του θανάτου του ανθρώπου τους.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, η αγωγή για φθορά ξένης ιδιοκτησίας βασίζεται κατά κύριο λόγο στο άρθρο 914 ΑΚ και στο άρθρο 932 ΑΚ. Για να θεμελιώνεται αδικοπρακτική ευθύνη, θα πρέπει να διαπιστώνεται ανθρώπινη εκούσια πράξη ή παράλειψη, παρανομία, υπαιτιότητα, ζημία και φυσικά αιτιώδης σύνδεσμος δηλαδή συνάφεια μεταξύ πράξης ή παράλειψης και ζημιογόνου αποτελέσματος. Σε περιπτώσεις αδικοπραξίας προβλέπεται και η αποκατάσταση της ηθικής βλάβης του παθόντος από τη ζημιογόνο συμπεριφορά.