Σύμφωνα με τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες αδικημάτων: αυτεπαγγέλτως διωκόμενα και κατ’ έγκληση διωκόμενα.
Τα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα είναι εκείνα για τα οποία η ποινική δίωξη εκκινεί αυτομάτως από τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές, χωρίς την ανάγκη υποβολής έγκλησης από τον παθόντα ή άλλο άτομο. Οι αρμόδιοι για τη δίωξη αυτών των αδικημάτων είναι ο Εισαγγελέας Πρωτοδικών ή ο Εισαγγελέας Εφετών, ανάλογα με τη σοβαρότητα του εγκλήματος.
Στην αντίθετη περίπτωση, τα κατ’ έγκληση διωκόμενα αδικήματα είναι εκείνα που απαιτούν την υποβολή έγκλησης από τον παθόντα ή οποιοδήποτε άλλο άτομο που έχει νόμιμο συμφέρον. Η έγκληση υποβάλλεται στην κοντινότερη αστυνομική αρχή ή το αρμόδιο Εισαγγελικό Γραφείο.
Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά τα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα:
Εγκλήματα κατά της ζωής, της σωματικής ακεραιότητας και της γενετήσιας αξιοπρέπειας, όπως η ανθρωποκτονία, η σωματική βλάβη, ο βιασμός, η μόλυνση με τον HIV, η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας κ.ά.
Εγκλήματα κατά της προσωπικής ελευθερίας, όπως η απαγωγή, η ομηρία, η αρπαγή, η παράνομη κατακράτηση, η εμπορία ανθρώπων κ.ά.
Εγκλήματα κατά της περιουσίας, όπως η κλοπή, η υπεξαίρεση, η απάτη, η πλαστογραφία κ.ά.
Εγκλήματα κατά της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, όπως η τρομοκρατία, η βία κατά των δημοσίων λειτουργών, η διατάραξη της δημόσιας τάξης κ.ά.
Εγκλήματα κατά της δημόσιας υγείας, όπως η ρύπανση του περιβάλλοντος, η παράνομη φαρμακευτική δράση κ.ά.
Εγκλήματα κατά της δημόσιας διοίκησης, όπως η δωροδοκία, η απιστία σε βάρος του Δημοσίου κ.ά.
Εγκλήματα κατά της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, όπως ο πόλεμος, η απαγωγή αεροσκάφους κ.ά.
Το αδικούμενο άτομο δεν απαιτείται να υποβάλει μήνυση για τα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα, αφού η ποινική δίωξη ασκείται αυτόματα από τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές. Αυτό γίνεται προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, ακόμα και αν ο παθών δεν επιθυμεί να συμμετάσχει στη διαδικασία της ποινικής δίωξης.
Το αν ένα αδίκημα είναι αυτεπαγγέλτως διωκόμενο μπορεί να ενημερωθεί από τον Ποινικό Κώδικα ή από νομικούς συμβούλους και δικηγόρους που εξειδικεύονται στον ποινικό τομέα.
Οι προσωπικές απόψεις και πρακτικές μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τη νομοθεσία και τη νομολογία σε κάθε χώρα. Συνιστάται να συμβουλευθείτε έναν νομικό για πλήρη και ακριβή πληροφόρηση σχετικά με το αυτεπαγγέλτως διωκόμενο αδίκημα στην συγκεκριμένη χώρα σας.
Αναφορικά με τα μειονεκτήματα των αυτεπαγγέλτως διωκομένων αδικημάτων:
- Απουσία συμμετοχής του θύματος στη διαδικασία δικαστικής δίωξης, προκαλώντας δυσκολίες στη συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων, καθώς το θύμα αποτελεί σημαντικό μάρτυρα του εγκλήματος.
- Πιθανότητα μη ασκήσεως ποινικής δίωξης, ακόμα και αν το αδίκημα έχει διαπραχθεί, εάν οι αρμόδιες εισαγγελικές αρχές κρίνουν ότι δεν υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία για την έναρξη δικαστικής δίωξης.
Συνοψίζοντας, τα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα αδικήματα έχουν τόσο θετικά όσο και αρνητικά στοιχεία. Η απόφαση για το αν ένα αδίκημα θα είναι αυτεπαγγέλτως διωκόμενο ή όχι καθορίζεται από την ποινική νομοθεσία, η οποία πρέπει να λαμβάνει υπόψη τόσο το συμφέρον της κοινωνίας όσο και το συμφέρον του θύματος.