Είναι βασικό να υπάρχουν θεμελιώδεις γνώσεις στον καθέναν σας για τις ενέργειες στις οποίες θα προβείτε κάποια στιγμή στη ζωή σας, όταν θα κληθείτε να κληρονομήσετε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο. Στο διάστημα μετά το θάνατο του κληρονομούμενου, ο κληρονόμος πρέπει να πράξει αρκετές απαραίτητες ενέργειες και να λάβει σημαντικές αποφάσεις. Για να αποφευχθούν λανθασμένες κινήσεις, καλό θα είναι να γνωρίζει τα ακόλουθα:
Αρχικά, θα πρέπει να γνωρίζει πόσο χρόνο έχει στη διάθεση του. Το χρονικό διάστημα είναι τέσσερις μήνες για την αποδοχή ή την αποποίηση της κληρονομιάς. Εξ’ αιτίας του χρόνου που απαιτεί η προετοιμασία της διαδικασίας αποποίησης, ο κληρονόμος έχει ουσιαστικά στη διάθεση του όχι τέσσερις αλλά τρεις μήνες, μετά το θάνατο του κληρονομούμενου. Μέσα σε αυτό το περιορισμένο χρονικό διάστημα θα πρέπει ο κληρονόμος να αποφασίσει, αν θα αποδεχθεί ή θα αποποιηθεί τη κληρονομιά. Οι κάτοικοι του εξωτερικού, λόγο των μεγάλων χιλιομετρικών αποστάσεων, έχουν στη διάθεση τους ένα χρόνο.
Επιπρόσθετα, θα πρέπει ο κληρονόμος να μη ξεχνά, πως πρέπει μέσα στο διάστημα των έξι μηνών από το θάνατο του κληρονομούμενου να έχει υποβάλλει τη δήλωση του φόρου κληρονομιάς που πραγματοποιείται στη ΔΟΥ, της τελευταίας κατοικίας του κληρονομούμενου. Για τους κατοίκους του εξωτερικού το διάστημα αυτό παρατείνεται στον ένα χρόνο. Ο κληρονόμος καλείται να συλλέξει το συντομότερο δυνατό όλα τα απαραίτητα έγγραφα, τίτλους κτίσης, τραπεζικούς λογαριασμούς, μετοχές κ.τ.λ.
Ακόμη, πρέπει άμεσα να αναζητήσει και όλες τις οικονομικές υποχρεώσεις του κληρονομούμενου όπως είναι φορολογικές υποχρεώσεις, οφειλές από συμβάσεις με τρίτους, ανοιχτοί λογαριασμοί και γενικότερα να αποκτήσει τη γενική εικόνα της οικονομικής κατάστασης του θανόντος. Ποιοι είναι όμως οι κληρονόμοι; Όταν υπάρχει διαθήκη σε όποια και από τις τρεις εκδοχές υπάρχει αυτή (ιδιόγραφη, μυστική, δημόσια), τότε οι κληρονόμοι ορίζονται στη διαθήκη. Όταν δεν υπάρχει διαθήκη, δηλαδή όταν πρόκειται για εξ΄ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή οι κληρονόμοι ορίζονται σύμφωνα με το τέταρτο κεφάλαιο του Αστικού Κώδικα (αρ.1813-1824 ΑΚ) ως εξής:
Όταν ζουν τα τέκνα/εγγονοί και ο/η σύζυγος του θανόντος: ο/η σύζυγος δικαιούται το 1/4 της κληρονομιάς, ενώ τα υπόλοιπα 3/4 τα μοιράζονται τα παιδιά κατά ίσα μέρη. Σε περίπτωση και μόνο που κάποιο από τα παιδιά δε ζει τότε το ποσοστό του θα δοθεί στο δικό του παιδί, αν έχει, δηλαδή στο εγγόνι του θανόντος. Πολλοί άνθρωποι αναζητούν Μεταφορική Αθήνα αφού θέλουν να μετακομίσουν στο σπίτι που κληρονόμησαν.
Όταν δε ζουν τέκνα/εγγονοί αλλά γονείς, αδελφοί και σύζυγος του θανόντος: ο/η σύζυγος δικαιούται το 1/2 της κληρονομιάς, ενώ οι γονείς και οι αδελφοί του θανόντος μοιράζονται το υπόλοιπο 1/2 της κληρονομιάς.
Όταν ζουν μόνο οι παππούδες και οι γιαγιάδες του θανόντος και ο/η σύζυγος, ο/η σύζυγος δικαιούται το 1/2 της κληρονομιάς, ενώ οι επιζώντες παππούδες/ γιαγιάδες δικαιούνται το υπόλοιπο 1/2.
Σε περίπτωση που υπάρχουν στη ζωή προπάππους, προγιαγιά του θανόντος αυτοί δικαιούνται το ήμισυ της κληρονομιάς και το άλλο ήμισυ ο/η σύζυγος.
Όταν δε ζει κανένας συγγενής αλλά μόνο ο/η σύζυγος, αυτός ή αυτή κληρονομεί το σύνολο της κληρονομιάς.
Όταν δε ζει κανένας συγγενής και δεν υπάρχει σύζυγος, κληρονόμος όλης της περιουσίας του θανόντος γίνεται το Δημόσιο.
Ο νόμος τηρεί το σύστημα των έξι τάξεων στη διαδοχή χωρίς διαθήκη και είναι σημαντικό να το γνωρίζετε, για να έχετε μια γενική εικόνα περί της αρχής της προτεραιότητας που θεσπίζει ο αστικός κώδικας και ευνοεί τους στενότερους συγγενείς. Όταν υπάρχουν περισσότεροι του ενός κληρονόμοι, κρίνεται σκόπιμο να συντονίσουν μεταξύ τους από την αρχή όλες τις προετοιμασίες και να μοιράσουν κατά περίπτωση της απαραίτητες ενέργειες.
Εφόσον ο κληρονόμος συλλέξει όσο το δυνατόν περισσότερες από τις πληροφορίες που αναφέρθηκαν στους τέσσερις πρώτους μήνες, θα πρέπει να πάρει τις ακόλουθες σημαντικές αποφάσεις:
- Θα προβεί σε αποδοχή ή αποποίηση της κληρονομιάς;
- Να εξετάσει μαζί με το νομικό του σύμβουλο αν θα χρειαστεί κληρονομητήριο, γεγονός που είναι απαραίτητο ειδικά για τη πρόσβαση στις καταθέσεις
- Σε ποιο συμβολαιογράφο θα αναθέσει τη σύνταξη της αποδοχής
- Σε ποιο λογιστή θα αναθέσει τη προετοιμασία της δήλωσης φόρου κληρονομιάς.
- Να κρίνει αν θα χρειαστεί δικηγόρος για κληρονομητήριο ή για το συντονισμό της διαδικασίας ώστε να αποφευχθούν τυχόν λάθη.
Τέλος, θα πρέπει να ενημερωθεί για το πόσο φόρο θα πληρώσει και πως έχει διαμορφωθεί το αφορολόγητο κατά τη διάρκεια των ενεργειών του.