Τι είναι το σωματείο και ποιοι είναι οι συνηθεστεροι τύποι σωματείων στη χώρα μας;
Ως σωματείο ορίζεται, η ένωση που αποτελείται από τουλάχιστον είκοσι εργαζομένους που είτε εργάζονται στον ίδιο οικονομικό κλάδο, είτε εργάζονται στον ίδιο εργοδότη. Η βασικότερη διάκριση των σωματείων στη χώρα μας είναι σε: 1)Ομοιοεπαγγελματικά σωματεία,2) Κλαδικά σωματεία, 3) επιχειρησιακά σωματεία, 4) τοπικά σωματεία, 5)Πανελλαδικά σωματεία και 6) Τοπικά Παραρτήματα σωματείων.
Ας αναλύσουμε κάθε επιμέρους τύπο σωματείου ξεχωριστά: α) ομοιοεπαγγελματικά σωματεία, είναι αυτά που βασίζονται στο επάγγελμα που ασκεί ο μισθωτός, β) κλαδικά σωματεία, τα οποία έχουν οργανωθεί σύμφωνα με το κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, στον οποίον ανήκει η επιχείρηση στην οποία ο μισθωτός εργάζεται, γ) επιχειρησιακά σωματεία τα οποία έχουν οργανωθεί σύμφωνα με την επιχείρηση ή εκμετάλλευση στην οποία εργάζεται ο μισθωτός, δ)τοπικά σωματεία είναι όσα είναι οργανωμένα σύμφωνα με το επάγγελμα ή τον κλάδο σε μια πόλη ή ένα νομό, ε)πανελλαδικά σωματεία, είναι όσα οργανώνονται σύμφωνα με το επάγγελμα ή τον συγκεκριμένο κλάδο και έχουν πανελλαδική εμβέλεια και στ) τα τοπικά παραρτήματα, τα οποία αποτελούν μη αυτόνομες οργανώσεις, αλλά οργανικά τμήματα του σωματείου στο οποίο ανήκουν. Τα αναφερθέντα είδη σωματείων δεν είναι τα μοναδικά, αλλά θα λέγαμε πως είναι οι βασικότεροι τύποι σωματείων που υπάρχουν στη χώρα μας.
Ποια είναι η σημασία των σωματείων για τον εργαζόμενο;
Aναμφίβολα, τα σωματεία έχουν σημαντική συμβολή, αφενός στη προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και αφετέρου στη θωράκιση του εργαζομένου από ενδεχόμενη εργοδοτική αυθαιρεσία. Ανά την πάροδο των ετών έχει αποδειχθεί, η σημαντική προσφορά των εργατικών σωματείων στα εργασιακά ζητήματα που απασχολούν τους εργαζόμενους κάθε κλάδου, που αυτά εκπροσωπούν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, πως είναι ένας θεσμός που έχει πια αποκτήσει παράδοση στην Ελλάδα, αφού έφερε αποτελέσματα.
Ποια είναι η διαδικασία ίδρυσης ενός σωματείου;
Aρχικά, το σωματείο για να αποκτήσει νομική προσωπικότητα θα πρέπει είκοσι τουλάχιστον μισθωτοί που ασκούν το επάγγελμα ή τα επαγγέλματα ή απασχολούνται στον ίδιο κλάδο οικονομίας ή εργάζονται στον ίδιο εργοδότη, να αποφασίσουν να ιδρύσουν τη συνδικαλιστική οργάνωση, ως ιδρυτικά μέλη του σωματείου. Ιδρυτικά μέλη ενός σωματείου μπορεί να είναι αλλοδαποί και ανήλικοι εργαζόμενοι, εφόσον εργάζονται νόμιμα.
Η σύμπραξη των τουλάχιστον 20 ιδρυτικών μελών, πραγματοποιείται με ιδρυτική πράξη. Η ιδρυτική πράξη εμπεριέχει την απόφαση των ιδρυτικών μελών να ιδρύσουν ένα εργατικό σωματείο και να δεχθούν να υπάγονται στο καταστατικό αυτού. Έπειτα, ακολουθεί η εκλογή του πενταμελούς προσωρινού διοικητικού συμβουλίου από τα ιδρυτικά μέλη, χωρίς να παρίσταται κάποιος δικαστικός αντιπρόσωπος.
Το προσωρινό Διοικητικό Συμβούλιο, λαμβάνει τη πρωτοβουλία να συνταχθεί ένα σχέδιο καταστατικού, το οποίο συζητείται στη Γενική Συνέλευση των Ιδρυτικών Μελών και μετά από διαβουλεύσεις εγκρίνεται από τη πλειοψηφία, μετά από ψηφοφορία. Ακολουθεί η υπογραφή του καταστατικού από όλα τα μέλη. Το καταστατικό εμπεριέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία που ορίζει ο αστικός κώδικας, καθώς και τις ιδιότητες που θα πρέπει να έχουν, όσοι θέλουν να είναι μέλη στο σωματείο.
Εκ του νόμου, είναι απαραίτητο τα σωματεία ως συνδικαλιστικές οργανώσεις να τηρούν ορισμένα βιβλία τα οποία θα πρέπει άμεσα να αγοραστούν από το προσωρινό διοικητικό συμβούλιο του σωματείου. Τα απαραίτητα αυτά βιβλία πριν τη χρησιμοποίηση τους, αριθμούνται και θεωρούνται από το γραμματέα του πρωτοδικείου της έδρας του σωματείου, σε κάθε σελίδα τους.
Τι θα πρέπει να περιέχει το καταστατικό ενός σωματείου;
Το καταστατικό μιας συνδικαλιστικής οργάνωσης, ενός σωματείου εν προκειμένω, θα πρέπει να αναφέρει την επωνυμία της συνδικαλιστικής οργάνωσης, την έδρα της συνδικαλιστικής οργάνωσης, τους σκοπούς της συνδικαλιστικής οργάνωσης, τους πόρους της, ποιοι εργαζόμενοι μπορούν να είναι μέλη του συγκεκριμένου σωματείου, τους όρους με τους οποίους συγκαλείται και αποφασίζει η Γενική Συνέλευση, τα όργανα της διοίκησης και της αντιπορσωπευσης του σωματείου σύμφωνα με το νόμο, τα οικονομικά στοιχεία του σωματείου, οι εκλογικές διαδικασίες του σωματείου. Τους όρους για τη τροποποίηση του καταστατικού, τα καθήκοντα κάθε μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου και φυσικά τους όρους διάλυσης του σωματείου.
Ποιά είναι τα απαραίτητα βιβλία που πρέπει να έχουν τα σωματεία;
Τα βιβλία που θα πρέπει να έχει ένα σωματείο σύμφωνα με το νόμο είναι: 1) το μητρώο μελών, όπου αναγράφονται τα προσωπικά στοιχεία καθώς και τα στοιχεία επικοινωνίας των μελών του σωματείου, 2) τα πρακτικά συνεδριάσεων γενικής συνέλευσης των μελών, 3) τα πρακτικά συνεδριάσεων της διοίκησης, 4) τα πρακτικά του ταμείου, όπου πραγματοποιείται η χρονολογική καταχώρηση όλων των εισπράξεων, 5) τα πρακτικά όπου καταχωρούνται τα κινητά, ακίνητα και οι πόροι του σωματείου και 6) τα γραμμάτια εισπράξεων, τα οποία αριθμούνται και θεωρούνται από την Ελεγκτική Επιτροπή.
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, το σωματείο αποτελεί τον φορέα που εκπροσωπεί τους εργαζομένους και διασφαλίζει τα δικαιώματα τους. Η διαδικασία ίδρυσης του, διέπεται από τη νομοθεσία και η οργάνωση του βασίζεται στο καταστατικό του. Στο καταστατικό του θα πρέπει να περιέχονται όλα τα απαραίτητα για τη λειτουργία του σωματείου και πέραν τούτου είναι εκ του νόμου αναγκαίο, να λειτουργεί το σωματείο με όλα τα απαραίτητα βιβλία, αφενός γιατί έτσι προβλέπεται από τη νομοθεσία, αφετέρου γιατί εξυπηρετείται με τον έγγραφο τύπο η αρχή της διαφάνειας. Τέλος, η αρωγή των σωματείων στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, είναι χωρίς αμφιβολία σημαντική.