Δικηγόρος για Ασφαλιστικά Μέτρα
Τα ασφαλιστικά μέτρα αποτελούν, τη συνηθέστερη διαδικασία στη δικηγορική καθημερινότητα και στη δικαστηριακή πρακτική. Η έννομη προστασία που παρέχεται από τη δικαιοσύνη με τη κατάθεση αγωγής είναι χρονοβόρα και δεν είναι ικανή άμεσα να προστατεύσει τα δικαιώματα του θιγόμενου πολίτη, αφού μέχρι να εκδοθεί η απόφαση επί τακτικής αγωγής, μπορεί το δικαίωμα να είναι αργά πια να προστατευθεί.
Ο νομοθέτης λοιπόν σκεπτόμενος αυτή τη καθυστέρηση, δημιούργησε μια ξεχωριστή διαδικασία ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων της χώρας μας, η οποία αποτελεί τη πλέον ταχύρρυθμη απονομή προστασίας από τη δικαιοσύνη, τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Η συγκεκριμένη διαδικασία χρησιμοποιείται για να αποτραπεί επικείμενος κίνδυνος και σε επείγουσες περιπτώσεις, για να εξασφαλιστεί ένα δικαίωμα ή να ρυθμιστεί μια κατάσταση με ορισμένο τρόπο.
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της διαδικασίας των ασφαλιστικών μέτρων;
Η διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων χαρακτηρίζεται από τρία βασικά χαρακτηριστικά: τη ταχύτητα, τη πιθανολόγηση και τη προσωρινή δικαστική προστασία. Ο έλεγχος λοιπόν της κάθε υπό κρίση περίπτωσης στα ασφαλιστικά μέτρα, δεν είναι σε τόσο μεγάλο βάθος όπως στη τακτική διαδικασία καθώς διέπεται από ταχύτητα, για αυτό και στα ασφαλιστικά μέτρα δεν απαιτείται πλήρης απόδειξη, αλλά αρκεί η λεγόμενη πιθανολόγηση. Πιθανολογείται λοιπόν από το δικαστήριο, πως υπάρχει το επίδικο δικαίωμα καθώς και η επείγουσα περίπτωση κινδύνου.
Ωστόσο, η απόφαση των ασφαλιστικών μέτρων, επειδή είναι μια απόφαση πιθανολόγησης και όχι πλήρους δικανικής πεποίθησης, δεν επιλύει οριστικά τη διαφορά μεταξύ των μερών, αλλά έχει προσωρινή ισχύ.
Η παρεχόμενη λοιπόν προστασία των ασφαλιστικών μέτρων έχει προσωρινό και όχι οριστικό χαρακτήρα και καλύπτει το χρονικό σημείο από την εμφάνιση του κινδύνου, μέχρι την έκδοση της απόφασης επί της κύριας δίκης, η οποία αποφαίνεται οριστικά για τη διαφορά που έχει ανακύψει. Τα ασφαλιστικά μέτρα πραγματοποιούνται είτε σε χρονικό σημείο πριν από την έναρξη της κύριας δίκης, είτε κατά τη διάρκεια αυτής και όχι μετά το τερματισμό της. Σε περίπτωση μάλιστα που υπάρχει τελεσίδικη απόφαση που αποτελεί εκτελεστός τίτλος, δεν υφίσταται έννομο συμφέρον ώστε να δικαιολογείται η κατάθεση αίτησης ασφαλιστικών μέτρων.
H διάκριση των ασφαλιστικών μέτρων σε εξασφαλιστικα/συντηρητικά και σε ρυθμιστικά:
Το γενικό μέρος στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας όπου προβλέπονται τα ασφαλιστικά μέτρα βρίσκεται στα άρθρα 682-701 ΚΠολΔ. Στα άρθρα 704-727 προβλέπονται τα λεγόμενα <<εξασφαλιστικά ή συντηρητικά μέτρα>>, επειδή διασφαλίζουν ένα δικαίωμα και στα άρθρα 728 – 736ΚΠολΔ τα λεγόμενα ρυθμιστικά μέτρα τα οποία ονομάζονται έτσι εκ του γεγονότος πως ρυθμίζουν μια κατάσταση. Σημαντικό είναι να επισημανθεί πως ποτέ δε λαμβάνονται αυτεπαγγέλτως ασφαλιστικά μέτρα και θα πρέπει ο ιδιώτης να προβεί δια του συνηγόρου του σε αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Ποια δικαστήρια είναι αρμόδια για τα ασφαλιστικά μέτρα;
Καθ’ ύλην αρμόδια δικαστήρια για τη πραγματοποίηση ασφαλιστικών μέτρων είναι τα μονομελή πρωτοδικεία. Σκοπός του νομοθέτη είναι, το δικαστήριο των ασφαλιστικών μέτρων να έχει μονομελή σύνθεση, ώστε να λαμβάνονται ταχύτερα οι αποφάσεις, χωρίς την ανάγκη για συσκέψεις. Σε περίπτωση όμως που η κύρια υπόθεση υπάγεται στην αρμοδιότητα του ειρηνοδικείου, επέρχεται εξαίρεση εκ του κανόνα των μονομελών πρωτοδικείων και τα ασφαλιστικά σε μια τέτοια περίπτωση εκδικάζονται από το ειρηνοδικείο. Άλλη μια εξαίρεση, πέρα από την αναφερθείσα είναι όταν η κύρια δίκη περί της υπό κρίση διαφοράς έχει αρχίσει και εκδικάζεται από πολυμελές πρωτοδικείο, τότε ενυπάρχει συντρέχουσα αρμοδιότητα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου για τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Μπορεί δηλαδή η αίτηση για τα ασφαλιστικά μέτρα να ασκηθεί, είτε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο, είτε στο Μονομελές Πρωτοδικείο.
Αναφορικά με τη κατά τόπο αρμοδιότητα στα ασφαλιστικά μέτρα, ισχύει ο γενικός κανόνας του άρθρου 22ΚΠολΔ και καθιερώνεται και κατά τόπον συντρέχουσα αρμοδιότητα του δικαστηρίου, που βρίσκεται στον τόπο που τα ασφαλιστικά μέτρα θα εκτελεστούν.
Η προδικασία στα ασφαλιστικά μέτρα:
Η αίτηση των ασφαλιστικών μέτρων, γίνεται με κατάθεση στη γραμματεία του δικαστηρίου. Στη συνέχεια η γραμματεία του δικαστηρίου, παραδίδει την αίτηση στον δικαστή. Ο δικαστής υπηρεσίας προσδιορίζει τη δικάσιμο, ανάλογα με το επείγον της κάθε περίπτωσης και πραγματοποιείται η κλήση εκείνου κατά του οποίου απευθύνεται η αίτηση.
H κύρια διαδικασία στα ασφαλιστικά μέτρα:
Στη κύρια διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, η συζήτηση είναι προφορική και δε κατατίθενται προτάσεις, κατ’ εξαίρεση του γενικού κανόνα που επιβάλλει τη κατάθεση προτάσεων. Αυτή η εξαίρεση γίνεται για τη ταχύτητα της διαδικασίας. Ωστόσο, πραγματοποιείται η κατάθεση των λεγόμενων σημειωμάτων ή υπομνημάτων, στα οποία αναπτύσσεται η υπόθεση και προβάλλονται οι ισχυρισμοί των διαδίκων για την υπό κρίση περίπτωση. Τα σημειώματα / υπομνήματα κατατίθενται, είτε επί της έδρας στη προφορική συζήτηση της υπόθεσης, είτε στη προθεσμία που θέτει ο δικαστής, η οποία συνήθως είναι 2 με 3 ημέρες μετά από τη συζήτηση της υποθέσεως.
Οι γενικές αρχές που ισχύουν στα ασφαλιστικά μέτρα:
Οι γενικές αρχές που ισχύουν στα ασφαλιστικά μέτρα είναι οι ακόλουθες: 1) To δικαστήριο διατάζει τα ασφαλιστικά μέτρα που κρίνει πως είναι ενδεδειγμένα για τη κάθε περίπτωση και δεν υποχρεούται να διατάξει το ασφαλιστικό μέτρο που ζητείται με το δικόγραφο της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, 2) μπορούν να διαταχθούν εκ του δικαστηρίου περισσότερα από ένα ασφαλιστικά μέτρα, 3) δε θα πρέπει να διατάσσονται περισσότερα ασφαλιστικά μέτρα, από όσα είναι αναγκαία για να αποφευχθεί ο κίνδυνος, καθώς στα ασφαλιστικά μέτρα ισχύει η αρχή της αναλογικότητας, 4) Τα ασφαλιστικά μέτρα δε πρέπει να συνίστανται στην ικανοποίηση του δικαιώματος, του οποίου ζητείται η εξασφάλιση, καθώς είναι αποφάσεις που δε βασίζονται στη πλήρη απόδειξη αλλά στη πιθανολόγηση, 5) τα ασφαλιστικά μέτρα δε θα πρέπει να προσβάλλουν δικαιώματα τρίτων, ιδίως στις περιπτώσεις που το ασφαλιζόμενο δικαίωμα είναι υπό αίρεση ή προθεσμία, 6) τα ασφαλιστικά μέτρα που μπορούν να διαταχθούν είναι συγκεκριμένα και απαριθμούνται περιοριστικά, στα άρθρα 704-738 ΚΠολΔ και 7) τα ασφαλιστικά μέτρα επιβάλλονται πάντοτε από το δικαστήριο.
Πως πραγματοποιείται η εκτέλεση των αποφάσεων των ασφαλιστικών μέτρων;
Αναφορικά με την εκτέλεση της απόφασης που επιβάλλει το ασφαλιστικό μέτρο, ισχύουν τα ακόλουθα: α) στα εξασφαλιστικά ασφαλιστικά μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 704 – 727 ΚΠολΔ, η εκτέλεση της απόφασης πραγματοποιείται με το αντίγραφο της απόφασης που τα διατάζει. Ούτε κοινοποίηση απόφασης, ούτε έκδοση απογράφου απαιτείται, β) αντιθέτως στα ρυθμιστικά μέτρα που προβλέπονται στα άρθρα 728 – 735 ΚΠολΔ, απαιτείται για να εκτελεστεί η απόφαση, να επιδοθεί το αντίγραφο της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων, μαζί με την επιταγή προς εκούσια συμμόρφωση και να παρέθει μια μέρα πριν την επόμενη πράξη εκτέλεσης της αποφάσεως.
Η μεταρρύθμιση / ανάκληση της αποφάσεως των ασφαλιστικών μέτρων:
Η απόφαση επί αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων έχει δεδικασμένο, αλλά το δεδικασμένο στα ασφαλιστικά μέτρα είναι προσωρινό. Ένδικα μέσα στα ασφαλιστικά μέτρα δεν επιτρέπονται, παρά μόνον στα ασφαλιστικά που αφορούν διαφορές νομής. Ωστόσο, υπάρχει η δυνατότητα μεταρρύθμισης και ανάκλησης της απόφασης που εκδόθηκε και διέταξε ασφαλιστικά μέτρα. Οι συνηθέστερες περιπτώσεις μεταρρύθμισης ή ανάκλησης ασφαλιστικών μέτρων είναι οι ακόλουθες: 1) σε περίπτωση που κάποιος δε κλήθηκε κατά τη συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων, ενώ είχε έννομο συμφέρον. Σε αυτή τη περίπτωση έχει το δικαίωμα να ζητήσει την ανάκληση της απόφασης που διατάζει ασφαλιστικά μέτρα. Ωστόσο, το δικαίωμα αυτό το έχει, όποιος δε κλητεύθηκε καθόλου ή δε κλητεύθηκε προσηκόντως, 2) σε περίπτωση που επήλθε μεταβολή των πραγμάτων, όποιος έχει έννομο συμφέρον δύναται να ζητήσει την ανάκληση ή μεταρρύθμιση της απόφασης ασφαλιστικών μέτρων. Δε θεωρούνται ωστόσο νέα στοιχεία (μεταβολή των πραγμάτων), οι πραγματικές και νομικές πλημμέλειες της αποφάσεως των ασφαλιστικών μέτρων, 3) από το χρονικό σημείο της πρώτης συζητήσεως της κύριας υποθέσεως στο δικαστήριο και μετά, ο διάδικος που έχει έννομο συμφέρον δύναται με αίτηση του να ζητήσει εκ του δικαστηρίου που δικάζει τη κύρια υπόθεση, να προβεί σε μεταρρύθμιση ή ανάκληση της αποφάσεως που δέχεται ή απορρίπτει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων.
Ποια είναι τα συνηθέστερα ασφαλιστικά μέτρα στη δικαστηριακή καθημερινότητα;
Τα συνηθέστερα ασφαλιστικά μέτρα είναι η εγγυοδοσία, η εγγραφή προσημείωσης υποθήκης, η συντηρητική κατάσχεση, η δικαστική μεσεγγύηση, η προσωρινή επιδίκαση απαιτήσεων, η προσωρινή ρύθμιση κατάστασης, η σφράγιση, η αποσφράγιση,η απογραφή, η δημόσια κατάθεση καθώς και τα ασφαλιστικά μέτρα νομής ή κατοχής.
Τι είναι η προσωρινή διαταγή του άρθρου 691 Α KΠολΔ;
Eνώ τα ασφαλιστικά μέτρα καλύπτουν το χρονικό διάστημα από την εμφάνιση του κινδύνου, μέχρι την έκδοση κάποιας οριστικής απόφασης επί του ζητήματος, η προσωρινή διαταγή που εκδίδεται από τον δικαστή των ασφαλιστικών μέτρων καλύπτει το χρονικό διάστημα από τη κατάθεση της αίτησης ασφαλιστικών μέτρων, μέχρι την έκδοση της αποφάσεως των ασφαλιστικών μέτρων. Ένα σύνηθες παράδειγμα προσωρινής διαταγής είναι η απαγόρευση νομικών ή πραγματικών μεταβολών επί του αντικειμένου. Η προσωρινή διαταγή δεν ασκείται με κάποιο συγκεκριμένο , αυστηρά ορισμένο τρόπο, αλλά μπορεί να σωρευθεί στο αίτημα των ασφαλιστικών μέτρων, να ασκηθεί με αυτοτελές δικόγραφο – αίτηση προσωρινής διαταγής, με προφορική αίτηση καθώς και με σημείωμα. Σε περίπτωση όμως που γίνει δεκτό το αίτημα της προσωρινής διαταγής και εκδοθεί αυτή, θα πρέπει η συζήτηση των ασφαλιστικών μέτρων να πραγματοποιηθεί μέσα σε 30 μέρες από την έκδοση της διαταγής.
Ο αποδέκτης της προσωρινής διαταγής που στη νομική ορολογία ονομάζεται καθ’ ου, μπορεί να ανακαλέσει ή να μεταρρυθμίσει τη προσωρινή διαταγή που τον βλάπτει με τις ακόλουθες νομικές διαδικασίες: 1) με την ανακοπή του 702 ΚΠολΔ, 2) με την αίτηση ανάκλησης σύμφωνα με το άρθρο 696παρ. 1 ΚΠολΔ λόγω μή κλήτευσης ή λόγω συνδρομής νέων περιστατικών σύμφωνα με το άρθρο 696παρ.3 ΚΠολΔ, και 3) αυτεπάγγελτα με δεύτερη προσωρινή διαταγή, η οποία ανακαλεί ή μεταρρυθμίζει τη πρώτη.
Η εκτέλεση της αποφάσεως της προσωρινής διαταγής πραγματοποιείται αμέσως μόλις καταχωριστεί η προσωρινή διαταγή, είτε με σημείωση του δικαστή στα πρακτικά, είτε στο κάτω μέρος της αιτήσεως ασφαλιστικών μέτρων.
ΧΡΕΙΑΖΕΣΤΕ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΝΟΜΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ;
Προγγραματίστε μια ενημερωτική συνεδρία με έναν από τους ειδικούς συμβούλους μας.