Η νόμιμη μοίρα αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα των κληρονόμων, καθώς διασφαλίζει ότι συγκεκριμένα πρόσωπα δεν μπορούν να αποκλειστούν πλήρως από την κληρονομιά. Είναι το ελάχιστο ποσοστό της περιουσίας του θανόντος που ο νόμος προστατεύει υπέρ των κοντινών συγγενών, ακόμα κι αν ο διαθέτης (ο αποθανών) έχει αφήσει διαφορετικές οδηγίες στη διαθήκη του.
Ας δούμε αναλυτικά τι είναι η νόμιμη μοίρα, ποιοι τη δικαιούνται και πώς μπορεί να διεκδικηθεί.
Τι Είναι η Νόμιμη Μοίρα;
Η νόμιμη μοίρα είναι το ποσοστό της κληρονομιάς που διατηρείται υπέρ των πλησιέστερων συγγενών του αποθανόντος. Ορίζεται από το Άρθρο 1825 του Αστικού Κώδικα και αποτελεί προστατευμένο δικαίωμα που δεν μπορεί να αφαιρεθεί, εκτός αν υπάρχουν συγκεκριμένοι νομικοί λόγοι (π.χ. αποκλήρωση).
Στην ελληνική νομοθεσία, η νόμιμη μοίρα ανέρχεται στο 50% της εξ αδιαθέτου κληρονομιάς. Δηλαδή, αν ένα άτομο δεν είχε αφήσει διαθήκη, οι νόμιμοι κληρονόμοι θα δικαιούνταν το σύνολο της περιουσίας βάσει του Αστικού Κώδικα. Σε περίπτωση που υπάρχει διαθήκη που αποκλείει τους νόμιμους κληρονόμους, αυτοί έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν το μισό από αυτό που θα δικαιούνταν αν δεν υπήρχε διαθήκη.
Ποιοι Δικαιούνται τη Νόμιμη Μοίρα;
Δικαιούχοι της νόμιμης μοίρας είναι:
✔ Τα τέκνα του θανόντος (αν υπάρχει, μοιράζεται εξίσου μεταξύ τους).
✔ Ο/η σύζυγος του θανόντος (δικαιούται νόμιμη μοίρα αν υπάρχει και τέκνο).
✔ Οι γονείς του θανόντος, εφόσον δεν έχει αφήσει τέκνα.
Σημαντικό: Τα αδέλφια, οι θείοι και άλλοι συγγενείς δεν δικαιούνται νόμιμη μοίρα.
Πώς Διεκδικείται η Νόμιμη Μοίρα;
Αν ένας δικαιούχος νόμιμης μοίρας διαπιστώσει ότι έχει αποκλειστεί από την κληρονομιά, μπορεί να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα για να τη διεκδικήσει:
1. Έλεγχος της Διαθήκης & Εντοπισμός της Περιουσίας
Το πρώτο βήμα είναι να διαπιστωθεί αν ο θανών έχει αφήσει διαθήκη και τι περιλαμβάνει αυτή.
Η αναζήτηση γίνεται στο Ειδικό Γραφείο Διαθηκών του Πρωτοδικείου της τελευταίας κατοικίας του θανόντος.
Αν δεν υπάρχει διαθήκη, εφαρμόζεται η εξ αδιαθέτου διαδοχή και δεν τίθεται θέμα διεκδίκησης νόμιμης μοίρας.
Αν υπάρχει διαθήκη που αποκλείει τον κληρονόμο από τη νόμιμη μοίρα, τότε αυτός μπορεί να την αμφισβητήσει.
2. Νομική Παρέμβαση – Εξώδικη Απαίτηση
Πριν ξεκινήσει κάποια νομική διαδικασία, συνιστάται να γίνει εξώδικη επικοινωνία με τους άλλους κληρονόμους ή τον εκτελεστή διαθήκης.
Αν υπάρξει συμφωνία, μπορεί να γίνει συμβιβασμός χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια.
Αν δεν υπάρξει συμφωνία, ακολουθείται η νομική διαδικασία.
3. Αγωγή Διεκδίκησης Νόμιμης Μοίρας
Αν ο νόμιμος κληρονόμος δεν μπορεί να λάβει τη μοίρα του μέσω διαπραγματεύσεων, πρέπει να υποβάλει αγωγή στο αρμόδιο Δικαστήριο (Πρωτοδικείο).
Η αγωγή περιλαμβάνει:
✔ Αναφορά στο κληρονομικό δικαίωμα.
✔ Απόδειξη συγγενικής σχέσης.
✔ Την αμφισβήτηση της διαθήκης (αν υπάρχει).
✔ Υπολογισμό του ποσοστού της νόμιμης μοίρας που διεκδικείται.
Το δικαστήριο εξετάζει τα στοιχεία και αποφασίζει αν ο αιτών έχει δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα.
Προβλήματα & Νομικές Δυσκολίες στη Διεκδίκηση
Η διαδικασία δεν είναι πάντα απλή και μπορεί να προκύψουν τα εξής ζητήματα:
🔹 Προσβολή της Διαθήκης – Αν ο κληρονόμος αμφισβητεί τη γνησιότητα ή τη νομιμότητα της διαθήκης.
🔹 Δωρεές & Γονικές Παροχές – Αν ο διαθέτης είχε κάνει δωρεές πριν τον θάνατό του, αυτές μπορεί να υπολογιστούν ως κληρονομική μερίδα.
🔹 Καθυστερήσεις στις Δικαστικές Διαδικασίες – Οι υποθέσεις μπορεί να διαρκέσουν αρκετούς μήνες ή και χρόνια, ανάλογα με την πολυπλοκότητα.
Συμπέρασμα – Πώς να Διασφαλίσετε τη Νόμιμη Μοίρα σας
Η νόμιμη μοίρα είναι ένα θεμελιώδες κληρονομικό δικαίωμα που προστατεύεται από το νόμο. Εάν θεωρείτε ότι σας έχουν αδικήσει στην κληρονομιά, πρέπει να κινηθείτε έγκαιρα.
🔹 Ελέγξτε τη διαθήκη & τη διανομή της περιουσίας.
🔹 Επικοινωνήστε με έναν εξειδικευμένο δικηγόρο.
🔹 Υποβάλετε αγωγή αν δεν βρείτε λύση με εξώδικη συμφωνία.
🔹 Διατηρήστε όλα τα αποδεικτικά έγγραφα & αποδείξεις.
📌 Χρειάζεστε νομική συμβουλή;
Εάν αντιμετωπίζετε δυσκολίες στη διεκδίκηση της νόμιμης μοίρας, επικοινωνήστε με έναν έμπειρο δικηγόρο που θα σας καθοδηγήσει σε κάθε βήμα της διαδικασίας.