Η αγωγή περί κλήρου είναι μια νομική διαδικασία που αφορά τη διεκδίκηση, τη διανομή ή την αποκατάσταση δικαιωμάτων σε μια κληρονομιά. Στην Ελλάδα, οι διαφορές που προκύπτουν από την κληρονομική διαδοχή ρυθμίζονται από τον Αστικό Κώδικα και μπορούν να οδηγήσουν σε δικαστικές διαμάχες μεταξύ των κληρονόμων.
Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε πότε κατατίθεται αγωγή περί κλήρου, ποια είναι η διαδικασία και ποιες είναι οι πιθανές εκβάσεις.
1. Τι Είναι η Αγωγή Περί Κλήρου;
Η αγωγή περί κλήρου είναι μια δικαστική ενέργεια που κατατίθεται όταν υπάρχει αμφισβήτηση ή διαφωνία σχετικά με την κληρονομιά.
Αφορά περιπτώσεις όπου:
✔ Ένας κληρονόμος αποκλείεται παράνομα από την κληρονομιά.
✔ Ένας συνκληρονόμος δεν λαμβάνει το μερίδιό του.
✔ Υπάρχει αμφισβήτηση για τη διαθήκη ή τον τρόπο διανομής της περιουσίας.
✔ Υπάρχει αυθαίρετη κατάληψη ή χρήση κληρονομιαίου ακινήτου από άλλον κληρονόμο.
Με την αγωγή αυτή, ο θιγόμενος κληρονόμος διεκδικεί το μερίδιό του και ζητά από το δικαστήριο να επιβεβαιώσει και να διασφαλίσει τα κληρονομικά του δικαιώματα.
2. Πότε Κατατίθεται Αγωγή Περί Κλήρου;
Η αγωγή μπορεί να κατατεθεί όταν προκύπτουν τα παρακάτω ζητήματα:
Α. Παράνομος Αποκλεισμός από την Κληρονομιά
🔹 Αν κάποιος αποκλείστηκε παράνομα από την κληρονομιά (π.χ. δεν αναγνωρίστηκε ως κληρονόμος).
🔹 Αν κάποιος ισχυρίζεται ψευδώς ότι είναι ο μοναδικός κληρονόμος.
Β. Αμφισβήτηση Διαθήκης
🔹 Αν υπάρχουν ενδείξεις ότι η διαθήκη είναι πλαστή ή συντάχθηκε υπό πίεση ή απάτη.
🔹 Αν παραβιάζει τις διατάξεις περί νόμιμης μοίρας.
Γ. Κατάληψη Κληρονομιαίου Ακινήτου
🔹 Αν ένας κληρονόμος χρησιμοποιεί αποκλειστικά ένα ακίνητο που ανήκει σε όλους τους κληρονόμους.
🔹 Αν ένας συνκληρονόμος αρνείται να παραδώσει το κληρονομιαίο περιουσιακό στοιχείο στους δικαιούχους.
Δ. Άρνηση Διανομής Κληρονομιάς
🔹 Αν κάποιος καθυστερεί αδικαιολόγητα τη διανομή της κληρονομιάς.
🔹 Αν δεν υπάρχει συμφωνία μεταξύ των κληρονόμων για το πώς θα μοιραστεί η περιουσία.
Ε. Διεκδίκηση Νόμιμης Μοίρας
🔹 Αν ένας κληρονόμος αποκλείστηκε από τη διαθήκη, ενώ δικαιούται νόμιμο μερίδιο (π.χ. τέκνα, σύζυγος).
🔹 Αν η διαθήκη αφήνει περιουσία σε τρίτους, αγνοώντας τους κληρονόμους νόμιμης μοίρας.
3. Διαδικασία Κατάθεσης Αγωγής Περί Κλήρου
Βήμα 1: Έλεγχος Κληρονομικού Δικαιώματος
✅ Έρευνα στο Υποθηκοφυλακείο & Κτηματολόγιο για ακίνητα του θανόντος.
✅ Αναζήτηση διαθήκης στο Πρωτοδικείο της τελευταίας κατοικίας του θανόντος.
✅ Πιστοποιητικό εγγυτέρων συγγενών από το Ληξιαρχείο.
Βήμα 2: Νομικές Ενέργειες Πριν την Αγωγή
✅ Αποστολή εξώδικης επιστολής προς τους συνκληρονόμους.
✅ Διαπραγματεύσεις για εξώδικη λύση ή διανομή της περιουσίας.
Βήμα 3: Κατάθεση Αγωγής στο Δικαστήριο
🔹 Αν δεν υπάρξει συμφωνία, κατατίθεται αγωγή στο αρμόδιο Πρωτοδικείο.
🔹 Η αγωγή πρέπει να περιλαμβάνει:
- Τα στοιχεία των διαδίκων.
- Την περιγραφή της κληρονομίας.
- Τους λόγους για τους οποίους προσβάλλεται η διανομή.
- Τα αποδεικτικά έγγραφα (π.χ. διαθήκη, τίτλοι ακινήτων).
Βήμα 4: Δικαστική Διαδικασία & Απόφαση
🔹 Το δικαστήριο εξετάζει τα στοιχεία και καλεί τους μάρτυρες.
🔹 Αν η αγωγή γίνει δεκτή, εκδίδεται απόφαση που αναγνωρίζει το μερίδιο του κληρονόμου.
🔹 Αν πρόκειται για ακίνητο, μπορεί να διαταχθεί αναγκαστική διανομή ή πλειστηριασμός.
4. Συνέπειες Δικαστικής Απόφασης
Αν το δικαστήριο κάνει δεκτή την αγωγή:
✔ Ο κληρονόμος αναγνωρίζεται επίσημα ως δικαιούχος.
✔ Αν υπάρχει αμφισβητούμενη διαθήκη, μπορεί να ακυρωθεί.
✔ Αν υπάρχουν αμφισβητούμενα ακίνητα, μπορεί να γίνει αναγκαστική διανομή.
✔ Αν υπάρχει παράνομη κατάληψη ακινήτου, μπορεί να διαταχθεί έξωση του καταπατητή.
Αν η αγωγή απορριφθεί, το συμβόλαιο διαθήκης ή η κατανομή της κληρονομιάς παραμένει σε ισχύ.
5. Προθεσμίες για την Κατάθεση Αγωγής
📌 Αγωγή για ακύρωση διαθήκης: 5 χρόνια από τη δημοσίευση της διαθήκης.
📌 Αγωγή για διεκδίκηση κληρονομιάς: 20 χρόνια από τον θάνατο του κληρονομούμενου.
📌 Αγωγή για νόμιμη μοίρα: 2 χρόνια από τη δημοσίευση της διαθήκης.
Αν παρέλθει η προθεσμία, χάνεται το δικαίωμα δικαστικής διεκδίκησης.
6. Πότε Είναι Καλύτερα να Προτιμήσεις Εξωδικαστική Επίλυση;
Πριν φτάσεις στα δικαστήρια, προσπάθησε να επιλύσεις τη διαφορά με:
✅ Διαμεσολάβηση μεταξύ των κληρονόμων.
✅ Συμφωνία διανομής μέσω συμβολαιογράφου.
✅ Εξώδικες προτάσεις διακανονισμού.
Αν δεν υπάρξει συμβιβασμός, τότε προχωράς σε αγωγή.
Συμπέρασμα – Τι να Κάνεις Αντιμετωπίζοντας Ζητήματα Κληρονομιάς
Αν υπάρχει διαφωνία για κληρονομιά:
✔ Έλεγξε τα δικαιώματά σου μέσω του Υποθηκοφυλακείου & του Πρωτοδικείου.
✔ Προσπάθησε να επιλύσεις το θέμα εξωδικαστικά.
✔ Αν δεν υπάρξει συμφωνία, κατέθεσε αγωγή για τη διεκδίκηση του μεριδίου σου.
✔ Πρόσεξε τις προθεσμίες, γιατί η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια των δικαιωμάτων σου.
Η αγωγή περί κλήρου είναι ένα σημαντικό νομικό εργαλείο για την προάσπιση των κληρονομικών δικαιωμάτων. Αν αντιμετωπίζεις σχετικό ζήτημα, συμβουλεύσου ειδικευμένο δικηγόρο για να κινηθείς σωστά.