Η ακύρωση ενός συμβολαίου είναι μια νομική διαδικασία που επιδιώκει την ανατροπή της ισχύος του, είτε λόγω νομικών ελαττωμάτων είτε επειδή υπογράφηκε υπό αθέμιτες συνθήκες. Στην Ελλάδα, η ακύρωση συμβολαίου μπορεί να γίνει μέσω αγωγής ακύρωσης στα πολιτικά δικαστήρια, σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα.
Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε αναλυτικά πότε μπορεί να ζητηθεί ακύρωση συμβολαίου, ποια είναι η διαδικασία και ποια δικαιώματα έχουν τα εμπλεκόμενα μέρη.
1. Τι είναι η Αγωγή Ακύρωσης Συμβολαίου;
Η αγωγή ακύρωσης συμβολαίου είναι μια νομική πράξη με την οποία κάποιος ζητά από το δικαστήριο να ακυρώσει ένα συμβόλαιο, θεωρώντας ότι είναι άκυρο ή ακυρώσιμο.
Ένα συμβόλαιο μπορεί να ακυρωθεί αν:
✔ Παραβιάζει τον νόμο.
✔ Υπογράφηκε υπό απάτη, απειλή ή πλάνη.
✔ Έχει σοβαρές νομικές ατέλειες.
✔ Αντίκειται στα χρηστά ήθη ή στη δημόσια τάξη.
Η ακύρωση σημαίνει ότι το συμβόλαιο θεωρείται σαν να μην υπήρξε ποτέ και δεν παράγει νομικά αποτελέσματα.
2. Ποια Συμβόλαια Μπορούν να Ακυρωθούν;
Η αγωγή ακύρωσης μπορεί να αφορά οποιοδήποτε συμβόλαιο, όπως:
🔹 Συμβόλαια αγοραπωλησίας ακινήτων
🔹 Μισθώσεις ακινήτων
🔹 Δανειακές συμβάσεις
🔹 Συμβάσεις εργασίας
🔹 Συμβάσεις παροχής υπηρεσιών
🔹 Συμβάσεις κληρονομιάς & δωρεές
Παράδειγμα: Αν κάποιος αγόρασε ένα ακίνητο αλλά αποδειχθεί ότι ο πωλητής δεν είχε νόμιμο δικαίωμα να το πουλήσει, μπορεί να ζητήσει την ακύρωση του συμβολαίου.
3. Λόγοι Ακύρωσης Συμβολαίου
Η ακύρωση μπορεί να βασίζεται σε διάφορους νομικούς λόγους:
Α. Απόλυτη Ακυρότητα (Άκυρο Συμβόλαιο)
Τα άκυρα συμβόλαια θεωρούνται εξ αρχής ανίσχυρα και δεν παράγουν νομικά αποτελέσματα.
➡ Παραβίαση του Νόμου – Αν το συμβόλαιο αντίκειται σε νόμους (π.χ. αγοραπωλησία με πλαστά έγγραφα).
➡ Έλλειψη Νομιμοποίησης – Αν ο πωλητής δεν είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης.
➡ Παραβίαση Δημόσιας Τάξης ή Χρηστών Ηθών – Π.χ. ένα συμβόλαιο που αφορά παράνομες δραστηριότητες.
Β. Ακυρώσιμα Συμβόλαια (Δυνατότητα Ακύρωσης)
Τα ακυρώσιμα συμβόλαια είναι έγκυρα μέχρι να ακυρωθούν με δικαστική απόφαση.
🔹 Απάτη – Αν κάποιος παραπλανήθηκε με ψευδείς δηλώσεις.
🔹 Απειλή – Αν εξαναγκάστηκε να υπογράψει υπό εκβιασμό.
🔹 Πλάνη – Αν κάποιος υπέγραψε λόγω λανθασμένης αντίληψης (π.χ. νόμιζε ότι αγόραζε ακίνητο σε συγκεκριμένη περιοχή, αλλά τελικά ήταν σε άλλη).
🔹 Έλλειψη δικαιοπρακτικής ικανότητας – Αν κάποιος ήταν ανήλικος ή ανίκανος για δικαιοπραξία τη στιγμή της υπογραφής.
4. Διαδικασία Αγωγής Ακύρωσης Συμβολαίου
Βήμα 1: Προσυνεννόηση & Νομική Εκτίμηση
- Συγκέντρωσε όλα τα σχετικά έγγραφα (συμβόλαιο, αποδεικτικά στοιχεία).
- Συμβουλεύσου έναν δικηγόρο για να αξιολογήσεις αν υπάρχουν βάσιμα νομικά επιχειρήματα.
Βήμα 2: Εξώδικη Επίλυση
- Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει εξώδικος διακανονισμός με την άλλη πλευρά.
- Αν δεν υπάρξει συμφωνία, προχωράς σε δικαστική αγωγή.
Βήμα 3: Κατάθεση Αγωγής στο Δικαστήριο
- Η αγωγή κατατίθεται στο αρμόδιο Πρωτοδικείο.
- Περιλαμβάνει:
✅ Τα στοιχεία των εμπλεκόμενων μερών.
✅ Την περιγραφή του συμβολαίου.
✅ Τους λόγους ακύρωσης.
✅ Τα αποδεικτικά στοιχεία.
Βήμα 4: Δικαστική Διαδικασία
- Οι διάδικοι καλούνται να καταθέσουν στο δικαστήριο.
- Οι δικαστές εξετάζουν τα στοιχεία και αποφασίζουν αν το συμβόλαιο πρέπει να ακυρωθεί.
Βήμα 5: Έκδοση Δικαστικής Απόφασης
- Αν το δικαστήριο κάνει δεκτή την αγωγή, το συμβόλαιο ακυρώνεται και θεωρείται σαν να μην υπήρξε ποτέ.
- Αν απορριφθεί, το συμβόλαιο παραμένει σε ισχύ.
5. Συνέπειες Ακύρωσης Συμβολαίου
Αν το δικαστήριο ακυρώσει το συμβόλαιο:
✔ Τα μέρη επιστρέφουν στην προγενέστερη κατάσταση.
✔ Αν έχει δοθεί χρηματικό ποσό, επιστρέφεται.
✔ Το ακίνητο επιστρέφει στον αρχικό ιδιοκτήτη.
✔ Αν το συμβόλαιο έχει προκαλέσει οικονομική ζημιά, μπορεί να ζητηθεί αποζημίωση.
Παράδειγμα: Αν αγοράστηκε ένα ακίνητο με δόλο και το δικαστήριο ακυρώσει το συμβόλαιο, ο αγοραστής επιστρέφει το ακίνητο και ο πωλητής επιστρέφει τα χρήματα.
6. Προθεσμία για Κατάθεση Αγωγής
📌 Για ακυρότητα λόγω απάτης ή πλάνης: Μέσα σε 5 χρόνια από τότε που το θύμα αντιλήφθηκε την απάτη.
📌 Για ακυρότητα λόγω παραβίασης του νόμου: Δεν υπάρχει προθεσμία (απόλυτη ακυρότητα).
📌 Για ακυρότητα λόγω απειλής: Μέσα σε 6 μήνες από όταν έπαψε η απειλή.
Συμπέρασμα – Τι να Κάνεις Αντιμετωπίζοντας Ένα Άκυρο Συμβόλαιο
Αν θεωρείς ότι ένα συμβόλαιο πρέπει να ακυρωθεί:
✅ Συγκέντρωσε στοιχεία που αποδεικνύουν την ακυρότητα.
✅ Συμβουλέψου δικηγόρο ειδικευμένο σε ακυρώσεις συμβολαίων.
✅ Προσπάθησε αρχικά εξώδικη επίλυση.
✅ Αν χρειαστεί, προχώρησε σε αγωγή ακύρωσης.
✅ Πρόσεξε τις προθεσμίες, γιατί η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια των δικαιωμάτων σου.
Η ακύρωση ενός συμβολαίου είναι σύνθετη διαδικασία, αλλά αν έχεις νομική βάση, μπορείς να προστατεύσεις τα δικαιώματά σου και να ανατρέψεις ένα άδικο συμβόλαιο.