Η γονική μέριμνα και ειδικότερα η επιμέλεια ανηλίκου είναι βασικά δικαιώματα και καθήκοντα που έχουν οι γονείς απέναντι στα παιδιά τους. Ωστόσο, σε ορισμένες ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις, ο εισαγγελέας έχει το δικαίωμα να παρέμβει και να αφαιρέσει προσωρινά ή μόνιμα την επιμέλεια από τους γονείς, προκειμένου να προστατεύσει τη σωματική και ψυχική ακεραιότητα του παιδιού.
Στο παρόν άρθρο αναλύουμε αναλυτικά τις συνθήκες υπό τις οποίες μπορεί να αφαιρεθεί η επιμέλεια από έναν γονέα, τη διαδικασία που ακολουθεί ο εισαγγελέας, καθώς και τις νομικές συνέπειες μιας τέτοιας απόφασης.
Τι Είναι η Αφαίρεση της Επιμέλειας από Εισαγγελέα;
Η αφαίρεση της επιμέλειας είναι μια εξαιρετικά σοβαρή διαδικασία, κατά την οποία ο εισαγγελέας, λόγω της ιδιότητάς του ως θεματοφύλακας των δικαιωμάτων του παιδιού, έχει τη δυνατότητα να παρέμβει άμεσα για να προστατεύσει το ανήλικο παιδί όταν βρίσκεται σε κίνδυνο.
Η παρέμβαση του εισαγγελέα συμβαίνει όταν ο ίδιος κρίνει ότι ο γονέας ή οι γονείς δεν μπορούν ή δεν θέλουν να ασκήσουν σωστά τα γονικά τους καθήκοντα, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την ασφάλεια ή τη ζωή του παιδιού.
Πότε Αφαιρείται η Επιμέλεια από τον Εισαγγελέα;
Η επιμέλεια μπορεί να αφαιρεθεί από τον εισαγγελέα σε περιστάσεις που θέτουν το παιδί σε σοβαρό κίνδυνο, όπως:
1. Κακοποίηση ή Παραμέληση
Η συχνότερη αιτία αφαίρεσης επιμέλειας είναι η σωματική ή ψυχολογική κακοποίηση, καθώς και η σοβαρή παραμέληση. Παραδείγματα αποτελούν:
Άσκηση σωματικής βίας.
Παραμέληση υγειονομικής περίθαλψης ή διατροφής.
Συστηματική ψυχολογική κακοποίηση ή εξευτελιστική μεταχείριση.
2. Ενδοοικογενειακή Βία
Η παρουσία ενδοοικογενειακής βίας στο περιβάλλον του παιδιού, ακόμη κι αν το παιδί δεν είναι άμεσα θύμα, είναι αρκετός λόγος για την παρέμβαση του εισαγγελέα. Το παιδί θεωρείται σε κίνδυνο και προστατεύεται άμεσα.
3. Αλκοολισμός ή Χρήση Ουσιών
Η εξάρτηση από αλκοόλ ή ναρκωτικές ουσίες των γονέων, όταν αυτή εμποδίζει την ορθή άσκηση της γονικής μέριμνας, οδηγεί σε παρέμβαση του εισαγγελέα και πιθανή αφαίρεση της επιμέλειας.
4. Αδυναμία Εκπλήρωσης Γονικών Καθηκόντων
Σε περιπτώσεις όπου οι γονείς εμφανίζουν ψυχικές ασθένειες ή νοητικές διαταραχές που δεν τους επιτρέπουν να φροντίσουν επαρκώς το παιδί τους, ο εισαγγελέας παρεμβαίνει για να το προστατεύσει.
Διαδικασία Αφαίρεσης της Επιμέλειας από τον Εισαγγελέα
Η διαδικασία που ακολουθεί ο εισαγγελέας έχει ως εξής:
1. Καταγγελία ή Ενημέρωση των Αρχών
Η διαδικασία ξεκινά συνήθως μετά από:
Καταγγελία τρίτων προσώπων (γειτόνων, συγγενών, εκπαιδευτικών).
Αναφορά κοινωνικών υπηρεσιών ή της αστυνομίας.
2. Διερεύνηση της Υπόθεσης
Ο εισαγγελέας αναθέτει τη διερεύνηση της υπόθεσης σε κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους. Πραγματοποιείται έλεγχος των συνθηκών διαβίωσης του παιδιού, της ψυχικής του κατάστασης και της συμπεριφοράς των γονέων.
3. Έκδοση Προσωρινής Διαταγής
Εάν η έρευνα επιβεβαιώσει ότι το παιδί κινδυνεύει άμεσα, ο εισαγγελέας μπορεί να εκδώσει προσωρινή διαταγή αφαίρεσης της επιμέλειας, με την οποία το παιδί μεταφέρεται προσωρινά σε ασφαλές περιβάλλον (π.χ. σε συγγενείς, ιδρύματα παιδικής προστασίας ή ανάδοχη οικογένεια).
4. Εκδίκαση Υπόθεσης στα Δικαστήρια
Μετά την έκδοση προσωρινής διαταγής, ακολουθεί η εκδίκαση της υπόθεσης από το αρμόδιο Μονομελές Πρωτοδικείο, το οποίο θα αποφασίσει οριστικά για τη διατήρηση ή όχι της αφαίρεσης της επιμέλειας.
Συνέπειες της Αφαίρεσης της Επιμέλειας
Η αφαίρεση της επιμέλειας έχει σοβαρές συνέπειες, όπως:
1. Διακοπή Συμβίωσης με Γονείς
Το παιδί απομακρύνεται από τους γονείς, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή μόνιμη διαμονή σε ιδρύματα ή ανάδοχες οικογένειες.
2. Ποινικές Ευθύνες των Γονέων
Σε σοβαρές περιπτώσεις (π.χ., κακοποίηση), οι γονείς ενδέχεται να αντιμετωπίσουν και ποινικές κυρώσεις, πέρα από την αφαίρεση της επιμέλειας.
3. Ψυχολογικές Επιπτώσεις
Τόσο οι γονείς όσο και το παιδί βιώνουν έντονο στρες και ψυχική επιβάρυνση από τη διαδικασία, απαιτώντας ειδική ψυχολογική υποστήριξη.
Ανάκτηση της Επιμέλειας
Η ανάκτηση της επιμέλειας είναι δυνατή, αλλά απαιτεί:
Βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης του παιδιού.
Απόδειξη ότι ο γονέας έχει πλέον την ικανότητα να ασκήσει σωστά τα γονικά του καθήκοντα.
Θετική εισήγηση από κοινωνικές υπηρεσίες και ψυχολόγους.
Συμπέρασμα
Η αφαίρεση επιμέλειας από εισαγγελέα είναι ένα δραστικό αλλά απαραίτητο μέτρο προστασίας ανηλίκων που βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο. Ο εισαγγελέας παρεμβαίνει πάντα με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού, και η απόφαση αυτή αποτελεί ισχυρό μήνυμα ότι η πολιτεία δεν ανέχεται την παραμέληση ή κακοποίηση παιδιών.
Οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις υποχρεώσεις τους και τις σοβαρές συνέπειες της μη τήρησης αυτών, ενώ η κοινωνία οφείλει να παραμένει ενεργή στην προστασία των δικαιωμάτων κάθε παιδιού.